W dzisiejszych czasach słowo fandom chyba nikogo już nie dziwi. Tym bardziej nie będzie zaskoczeniem, że środowisko to doczekało się swojej charakterystyki w formie książki. Tego zadania podjął się Tomasz Pindel (tłumacz, wykładowca i znawca literatury hiszpańskojęzycznej). Dlaczego on? Bo nie był członkiem fandomu, ani tym bardziej jego działaczem. Jak sam zapewnia: czytał i czyta fantastykę, jak na przeciętnego czytelnika – sporo, jak na fana – stanowczo za mało. W rezultacie książka pt. Historie fandomowe jest • napisana z perspektywy zewnętrznej i adresowana głownie do osób spoza • tejże społeczności. Na obwolucie książki możemy przeczytać krótki opis członków fandomu: Kręcą ich kosmiczne pojazdy i wielościenne kostki. Doskonale znają odzywki elfów i hobbitów. Przebierają się za postaci z japońskich kreskówek. Posługują się swoim żargonem, prowadzą hermetyczne dyskusje w sieci i w realu. Spotykają się na konwentach. Jednak treść zasadnicza książki to historia przemian rynku wydawniczego i popkultury od lat 80. do czasów współczesnych. • To wszystko opisane zostało w dużej mierze na podstawie rozmów, fragmentów wypowiedzi ilustratorów, tłumaczy i oczywiście autorów. Nie za brakło również anegdot czy relacji z pewnych zjawisk, jak np. wspomnień o zorganizowanym w 1976 roku poznańskim Euroconie, czy wyjaśnień dlaczego relacje ojca polskiego science-fi ction Stanisława Lema ze środowiskiem fandomu nigdy nie były specjalnie udane. Autor nakreśla powiązania między SF z fantastyką, tę drugą opisuje w rozdziale pt. Literacki Kopciuszek, czyli jak gorsza siostra SF wyrosła na pierwszą damę. Zwraca uwagę, że obecne środowisko to nie tylko fani książek, lecz też fi lmów i seriali. Pamięta również o pasjonatach komiksów (w tym mangi) czy gier (w tym RPG). Ta wielowymiarowość zjawiska sprawiła, że Tomasz Pindel omawia • zaledwie zarys historii polskiego fandomu, ale co ważniejsze, pokazuje • również, że jest to środowisko otwarte na inność. Może właśnie dlatego polski ruch fanowski ma się dobrze od wielu lat. • Ludmiła Guzowska

Mikołaj Buczak zaprasza nas w swojej książce na wycieczkę po Hiszpanii. Nie jest to jednak wycieczka krajoznawcza, Sobremesa nie posłuży za przewodnik po ciekawych miejscach. Opowie nam za to coś o ciekawym społeczeństwie i kulturze, które przyciągają nas swoją odmiennością i witalnością. Bo czym tak naprawdę jest Hiszpania? • Czy mieszkańcy tego kraju utożsamiają się z obrazem plaży, słońca, sjesty i zabawy do samego rana? Spotkajmy się w Hiszpanii – proponuje już w tytule autor i płynnie przechodzi do wyjaśnienia, jak się w tym • kraju odnaleźć. Prezentuje nieco danych statystycznych, kilka anegdot, • trochę kawałów, ale przede wszystkim snuje opowieść o zwyczajach i kulturze Hiszpanów. Dowiemy się więc, jakie cechy przypisuje się mieszkańcom poszczególnych regionów kraju. Czym się różni Katalończyk od Andaluzyjczyka, kto tu uchodzi za skąpców,a kto za imprezowiczów. Zastanowimy się, skąd się wzięły nietypowe na tle Europy godziny pracy i jak radzą sobie z nimi ludzie, dla których spotkania towarzyskie i odwiedzanie barów to ogromna część codzienności. Poznamy lokalną kuchnię i dowiemy się, które nazwy potraw na stałe zagościły • w hiszpańskich idiomach. Sobremesa to książka dla wszystkich osób, które pragną rozpocząć przygodę z Hiszpanią, ale też dla tych, którzy pragną przywołać własne wspomnienia o kraju słońca, pysznego jedzenia i ciekawej kultury. Doskonała na chłodne wieczory, gdy chcemy pomarzyć o wakacjach na piaszczystej i rozgrzanej plaży. • Joanna Pękala

Książka "Pies w czasach zarazy" Doroty Combrzyńskiej-Nogali stanowi próbę podjęcia relacji z okresu, który zapewne niebawem stanie się historią. Jak wskazuje sam tytuł – nawiązujący do powieści Gabriela Garcíi Márqueza, z jasnych przyczyn często wykorzystywanej w ostatnim czasie – kluczową postacią lektury jest sympatyczny czworonóg, a opisane zdarzenia rozgrywają się w trakcie epidemii koronawirusa. To bardzo ciekawa propozycja książkowa, którą łódzka Literatura wydała z myślą o czytelnikach powyżej dziewiątego roku życia. Pies w czasach zarazy opowiada o trzynastoletnim Wiktorze, mieszkańcu starej kamienicy, który wraz z nadejściem pandemii – a właściwie dzięki niej (!) – dokonuje w swoim najbliższym otoczeniu zaskakujących pozytywnych odkryć. Opisy codziennego funkcjonowania młodego człowieka i jego sąsiadów autorka zredagowała z reporterską rzetelnością i skrupulatnością, wspominając nawet o takich szczegółach jak: wprowadzanie kolejnych obostrzeń, ograniczenia w przemieszczaniu się, akcja szycia maseczek, wolontariat w DPS-ie, zdalne nauczanie, trudna sytuacja lekarzy, zamknięte punkty usługowe,problemy fi nansowe przedsiębiorców i wiele, wiele innych. To jednak tylko tło dla rozlicznych przygód, których nie brakowało Wiktorowi pomimo zamknięcia przez większość czasu pomiędzy własną kamienicą, podwórzem a parkiem. Aż trudno w tym wszystkim pamiętać o zdalnych lekcjach! Chłopcu • w każdej z przygód towarzyszy Ninka – przyjaciółka mieszkająca naprzeciwko, i As – wierny pies pana Kopcia z parteru. • Książka Doroty Combrzyńskiej-Nogali opowiada o przyjaźni, o rodzącej się miłości, o wzajemnej pomocy, o dorastaniu, ale i o trudnych relacjach rodzinnych, o manipulacji, o wpływie pandemii na ludzkie • zachowania i postawy. Autorka umiejętnie i z wyczuciem wplata w fabułę informacje o ważnych i aktualnych problemach społecznych – ekologii, przemocy w rodzinie, ucieczki z domu – przez co książka zyskuje wartość dydaktyczną. Mimo niełatwych realiów, które opisała Combrzyńska-Nogala, i poważnych sytuacji, z jakimi spotyka się bohater, czytelnik wiele razy ma okazję do serdecznego śmiechu. To zapewne dzięki wyraźnej kreacji bohaterów, ale także dzięki temu, że czytanie jest trochę jak „zaglądanie”, „patrzenie” z zewnątrz, spoza opisanego świata i w związku z tym pozwala na pewien dystans wobec opisanych spraw, których przecież sami byliśmy czy jesteśmy uczestnikami. A z takiej perspektywy wiele sytuacji wygląda zupełnie • inaczej… Autorka z dużym szacunkiem i bardzo odpowiedzialnie traktuje dorastającego czytelnika, wielokrotnie odwołując się do światowych dzieł zarówno literatury dziecięcej, jak i dla dorosłych: Królowa Śniegu, Tajemniczy ogród, Muminki, Harry Potter, mit o Orfeuszu i Eurydyce, ale i Weiser Dawidek, Pies Baskerville’ów czy nawet Lila Weneda. Ukłon w stronę ambitnego młodego czytelnika to pierwszy atut literatury Doroty Combrzyńskiej-Nogali. Kolejnym jest bardzo dopracowany język, jakim autorka posłużyła się w swej książce, odzwierciedlając w bardzo naturalny sposób styl mówienia młodzieży, ale bez zbędnej przesady. Wyraźnie daje znać, że rozumie świat młodych, jest w nim obecna, ale nie spoufala się zbytnio. • Pies w czasach zarazy to książka, którą z pewnością warto polecić zarówno starszym dzieciom, jak i młodszej młodzieży. To dopracowana, • przemyślana, starannie wydana, mądra lektura pomagająca dostrzec to, • co dobre i wartościowe w tej niełatwej sytuacji, z jaką przyszło się zmierzyć zarówno dorosłym, jak i młodszym. • Agata Lesiak

Historia Kresów Wschodnich to historia wielu Polaków. Moja rodzina również wywodzi się z pogranicza polsko-ukraińskiego. Dlatego zainteresowała mnie książka Huberta Klimki-Dobrzanieckiego Złodzieje bzu, która porusza tę problematykę. Wschodnie pogranicze Polski funkcjonowało w okresie międzywojennym jako część polskiego terytorium • państwowego. Tereny te zamieszkiwały różne grupy narodowe i etniczne: Polacy, Ukraińcy, Białorusini, Litwini, Żydzi, Niemcy i inni. Były to obszary wzajemnego przenikania kultur. Na Kresach krzyżowały się różne uwarunkowania polityczne, społeczne i kulturalne, co prowadziło do konfl iktów. W II Rzeczypospolitej 5 milionów mieszkańców utożsamiało się z narodowością ukraińską. Relacje między tą mniejszością a Polakami naznaczone były licznymi napięciami. Podczas II wojny światowej doszło tam do tragicznych wydarzeń. Część społeczeństwa ukraińskiego stanęła po stronie okupanta niemieckiego. Nastąpiło wówczas bardzo duże nasilenie konfl iktów narodowościowych, które przybrały charakter czystek etnicznych. Ofi arami mordów, których kulminacja nastąpiła w lecie 1943, byli Polacy. Po regulacji granic po II wojnie światowej z Kresów przesiedlono na terytorium Polski około 4,5 miliona Polaków.Książka Złodzieje bzu to opowieść o polskiej historii widzianej z perspektywy wiejskiego chłopca, Antka Baryckiego, syna polskiego chłopa, mieszkającego w powiecie lwowskim. Opowieść ta jest przesiąknięta nostalgią za szczęśliwym dzieciństwem z całą rodziną: mamą, tatą i rodzeństwem. Dla chłopca topola i jabłonka były niczym matka i ojciec, a świat ograniczał się do wiejskiego księdza i sąsiadów z Ukrainy, w których ogrodzie kwitł najpiękniejszy w okolicy czarny bez. Czytając książkę, poznajemy historię całej rodziny Baryckich oraz ogromną tragedię, jaką przeżyli podczas II wojny światowej – Ukraińcy spalili w stodole matkę i rodzeństwo Antka. Chłopiec wraz z ojcem przypadkowo uszli z życiem z ukraińskiej rzezi. • Po II wojnie światowej na skutek regulacji granic zostali przesiedleni • na tereny odzyskane – na Dolny Śląsk. Mimo ogromnej traumy, którą przeżyli, dobrze odnaleźli się w nowym miejscu. Przydzielono im duże gospodarstwo rolne oraz dobrze wyposażony poniemiecki dom, a Antek otrzymał szansę na naukę. Ukończył szkołę średnią, dostał pracę jako księgowy w fabryce, zdobył wykształcenie wyższe i zrobił karierę. Powieść opisuje życie w PRL-u aż do pierwszych wolnych wyborów. Książkę czyta się z zaciekawieniem, zwłaszcza część rozgrywającą się na Kresach. Poznajemy życie mieszkających tam ludzi, ich wzajemne nastawienie, a także prawdy przekazywane dzieciom przez rodziców. To książka o prostych ludziach, o których nie pisze się w podręcznikach. Jest świadectwem trudnej historii Polski. Na długo pozostaje w pamięci. Polecam dorosłym czytelnikom. • Halina Biniek • Biblioteka Kraków

Książka DyrdyMarki, napisana przez słynnego dziennikarza muzycznego Marka Niedźwieckiego, przyciąga już na pierwszy rzut oka piękną szatą grafi czną. Bardzo kolorowe i pełne humoru grafi ki sugerują, że taka będzie całość. I tu się czytelnik nie myli, bowiem napisana lekko i dowcipnie, a przy tym mądrze, nie zawiedzie jego oczekiwań. Książka Niedźwieckiego to nie sztampowa autobiografi a, lecz autoportret pełen • anegdot, z wyrywkowo, a nie chronologicznie opisanymi wspomnieniami. • Nigdy nie byłem przebojowy, chociaż prowadziłem listę przebojów – tak o sobie pisze Niedźwiecki. To postać kultowa, szczególnie dla ludzi urodzonych w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. Do radia trafił w 1978 roku, wiosną 1982 zaczął pracę w Programie Trzecim Polskiego Radia. W latach osiemdziesiątych prowadził audycję Zapraszamy do Trójki, która była emitowana od godziny 23.00 do 2.00 • w nocy. Ten oto autorski program, podczas którego czytał słuchaczom • wiersze, odtwarzał ambitną muzykę rockową, nawiązywał bardzo osobisty • kontakt, przysporzył mu wielu zwolenników. Największym radiowym hitem • była jednak Lista przebojów emitowana w soboty wieczorem. To ona pozwalała przetrwać ludziom znękanym stanem wojennym i latami tuż po nim. Przyniosła też Niedźwieckiemu sławę, która niekiedy miała ciemne strony, o czym z humorem pisze dziennikarz. Radio było dla niego teatrem wyobraźni, medium, w którym nie wiadomo, co się zdarzy za pięć minut. Kochał radio spikerskie i kilku godzinne audycje. W książce wspomina w formie anegdot najciekawsze zdarzenia z pracy, żarty językowe w Liście przebojów, pomysły na urozmaicenie programu w formie rzekomego nadawania z plaży lub z kawiarni Ptyś, która istniała tylko w studiu radiowym. Niedźwiecki podaje też w książce dziesiątkę swoich ulubionych płyt wszech czasów, opisuje wywiady z gwiazdami muzyki: • Madonną, Lionelem Richie, Cliff em Richardem czy Patem Metheny. Rozmowy zawsze były niezwykłe, obfi towały w ciekawe zdarzenia. • Trudno się od tej książki oderwać, czyta się jednym tchem. Szczerość • i autentyczność to jej największe zalety. Jeśli chcecie usłyszeć charakterystyczny głos Niedźwieckiego, sięgnijcie po audiobooki dostępne na Empik Go, Legimi i Booktime. Ciekawie opowiedziane anegdoty nie tylko z życia zawodowego, ale i prywatnego, pasje • podróżnicze, barwne zdarzenia z wypraw do Australii, Tasmanii, Holandii, Wielkiej Brytanii, ZSRR – to jeszcze inne walory tego tekstu. Jest to trzecia książka niezwykłego radiowca opublikowana przez Wydawnictwo Wielka Litera. Wcześniej były: Radiota, czyli skąd • się biorą Niedźwiedzie i Australijczyk. Marek Niedźwiecki oprócz innych pasji i miłości ma też niewątpliwy dar pisania. • Małgorzata Kulisiewicz • Biblioteka Kraków