Pofilozofujmy z dziećmi! • Dzieci, kiedy tylko zaczną mówić zadają mnóstwo pytań. Na początku są to proste pytania: co to, dlaczego, po co. Z czasem stają się poważniejsze i bardziej skomplikowane. Dzieci, swoją ciekawością życia i otaczającego ich świata, skłaniają dorosłych do zastanawiania się nad różnymi sprawami, do poszukiwań, ciągłej edukacji, powrotu do zagadnień, o których dawno przestali myśleć. Gdyby tak jednak zamienić role, gdybyśmy to my, dorośli zaczęli zadawać dzieciom pytania o sens życia, o to czym jest piękno i sztuka i jak ważne są dla ludzi uczucia? Taką propozycję przedstawił Oscar Brenifier, francuski nauczyciel i propagator filozofii. Korzystając ze swojego doświadczenia organizatora warsztatów filozoficznych w szkołach, stworzył cykl książek Dzieci filozofują. Seria ukazała się w Polsce nakładem wydawnictwa Zakamarki i składa się z pięciu tomów: „Dobro i zło, co to takiego?”, „Ja, co to takiego?”, „Piękno i sztuka, co to takiego?”, „Uczucia, co to takiego?”, „Życie, co to takiego?”. • Książki zawierają sześć głównych pytań dotyczących tytułowego tematu, a na każde z nich podanych jest wiele różnych odpowiedzi, nie zawsze oczywistych, czy ostatecznych. Autor chciał zainspirować dzieci do samodzielnego myślenia, odkrywania siebie i swoich poglądów, dorosłym pokazuje, że pytania to dobry wstęp do rozmowy na ważne tematy. Książki przeznaczone są dla dzieci w wieku szkolnym. • Zabawne obrazki, rozładowują powagę oraz trudność pytań i odpowiedzi. W prosty i humorystyczny sposób ilustrują poważne, filozoficzne zagadnienia. Książki z cyklu Dzieci filozofują przetłumaczyła z języka francuskiego Małgorzata Kamińska-Maurugeon. • Maria Twardowska-Hadyniak • Biblioteka Kraków

Prawdziwe historie... • To nie my daliśmy Ci życie, • ale to życie dało nam Ciebie • Magdalena Modlibowska • Kilka lat temu natrafiłam na kilk­unas­tost­roni­cową książkę dla dzieci Katarzyny Kotowskiej „Jeż”, którą autorka napisała dla swojego adoptowanego syna. W szczególny sposób przedstawia historię bezdzietnego małżeństwa, które decyduje się na adopcję. Do ich domu przybywa mały chłopiec, rodzice adopcyjni ze smutkiem i niepokojem widzą, jak odgradza się od świata, niczym jeż kolcami. Postanawiają zrobić wszystko, by dotychczasowe szare życie chłopca nabrało koloru. • Nie będę tu przytaczać dalszych szczegółów, chcę się jedynie podzielić swoimi odczuciami po jej przeczytaniu. Niezwykły i metaforyczny jest opis wydarzeń. Autorka pokazuje, że trzeba mieć ogromne pokłady cierpliwości, wyrozumiałości, wielkiej miłości, tolerancji i wiary w to, że wszystko się uda. Książka Katarzyny Kotowskiej jest przykładem, jak o problemie adopcji rozmawiać z małym dzieckiem. • Wspomnienie tej książki wróciło, kiedy miesiąc temu sięgnęłam po książkę Anny Kamińskiej „Odnalezieni. Prawdziwe historie adoptowanych”. Jest to publikacja dla starszego odbiorcy, w szczególności rodziców, którzy adoptowali dzieci, ale również dla dzieci starszych, które przypadkowo odkryły, że ich rodzina nie jest tą biologiczną. Książka Anny Kamińskiej jest zapisem wywiadów, które autorka przeprowadziła z ludźmi adoptowanymi (w wieku od dwudziestu do sześćdziesięciu lat). Przedstawia dwanaście historii z życia osób, które poznały prawdę i zdecydowały się na odnalezienie rodziny biologicznej. Każda z nich kończy się inaczej. Różny, co jest oczywiste, jest sposób radzenia sobie z emocjami, jakie towarzyszą bohaterom książki, kiedy odkrywają swoje korzenie, a szczególnie momenty, w których dowiadują się o posiadaniu rodzeństwa. • Autorka pisze we wstępie, że większość bohaterów zebranych historii nie żałuje konfrontacji z przeszłością, wiedzą kim są, wiedzą jak żyć. • Wiele rzeczy wyjaśnia rozmowa z psyc­hote­rape­utką­ Aliną Hryniewicz-Hasior pracującą z osobami adoptowanymi. Terapeutka uświadamia, że dotarcie do swojej rodziny biologicznej to jakby powrót do domu - odzyskanie poczucia przynależności. Spokoju, Harmonii. To poczucie spełnienia i szansa na życie w pełni. Powrót do rodziny jest powrotem do siebie. • Trudno porównywać obie książki, ze względu na innego odbiorcę i różny sposób przedstawienia aspektu adopcji. Jeśli jednak kogoś z Państwa ciekawi, czy poszukiwanie korzeni przez bohaterów książki Anny Kamińskiej uspokoiło ich, czy rozwiało wątpliwości i dało odpowiedź na nurtujące pytania, odsyłam do publikacji. • Małgorzata Czerwiec-Dzierżymirska • Biblioteka Kraków

Cichy bohater • Wyjeżdżając na wakacje, z pewnym wahaniem włożyłam do walizki powieść • Amosa Oza, szukałam raczej rozrywki, niż ambitnej literatury. Zapomniałam już, za co dawno temu pokochałam tego pisarza. Jedną z najwspanialszych cech jego historii jest to, że wydają się być absolutnie autentyczne, przez co niesłychanie angażują uwagę czytelnika. Nie wiem, na czym polega mistrzostwo Oza, być może na płynnych zmianach sposobu narracji, które przybliżają i oddalają od nas bohaterów. • Bardzo istotne jest spojrzenie na tę powieść przez pryzmat doświadczeń pisarza. Kiedy Amos miał 15 lat jego matka, która od lat cierpiała na depresję, popełniła samobójstwo. Chłopak musiał zmierzyć się z rozpaczą, tęsknotą, wyrzutami sumienia (gdyby był grzeczny, nie zabiłaby się), złością na ojca, że do tego dopuścił. Buntując się przeciwko ojcu, zmienił nazwisko na „Oz” (w rzeczywistości nazywa się Klausner) i uciekł do kibucu. Jak wiemy, kibuce były socj­alis­tycz­nymi­ spółdzielniami, gdzie wspólnie pracowało się, jadło, równo dzieliło zarobione pieniądze, a wszystkie decyzje podejmowała wspólnota. Były i są, ponieważ nadal istnieją w Izraelu, choć nie tak liczne, jak w latach sześ­ćdzi­esią­tych­ ubiegłego stulecia. • Amos Oz brał udział w walkach na froncie synajskim i na Wzgórzach Golan, do 1986 r. mieszkał w kibucu. W tym roku kończy 79 lat, jest profesorem literatury hebrajskiej Uniwersytetu w Beer-Sheva i działaczem ruchu Pokój Teraz. Publikował wiele artykułów i esejów do tyczących konfliktu arabsko-izraelskiego, wzywając do kompromisu między Izraelem a Palestyńczykami. Fakt, że sam angażuje się w życie społeczne i polityczne, z pewnością ma wpływ na jego literaturę. Oz po prostu wie, o czym pisze, dlatego bohaterowie powieści są tak precyzyjnie kreowani, a sytuacje tak naturalne. • Wróćmy do Spokoju doskonałego. Akcja powieści rozgrywa się w latach 60. ubiegłego stulecia. Jonatan Lipszyc, dwud­zies­toki­lkul­etni pracownik kibucowego warsztatu, walczy z niespełnieniem, niew­ytłu­macz­alną­ tęsknotą, ze smutkiem. Szuka czegoś nies­prec­yzow­aneg­o, nowego, pragnie opuścić żonę i rodziców. Nie chce takiego życia, takiej miłości, takiej wspólnoty. Zanim odejdzie, spotka tu jeszcze Azarię Gitlina, młodzieńca, którego pragnienia są kompletnie inne: spokojnie żyć w gromadzie i pracować dla dobra ogółu. Dwa wektory zwrócone przeciwstawnie – właściwie nie powinny, ale co się stanie, jeśli mimo wszystko się spotkają? • Na pierwszym planie mamy więc w powieści kilka postaci intrygujących: jest nieukojony, niespokojny Joni Lipszyc, jest charyzmatyczny Azaria… Moim ulubionym bohaterem jest jednak człowiek o nazwisku Srulik, którego w powieści poznajemy dość późno. Uważany za niezbyt mądrego, tak naprawdę jest filo­zofe­bard­ziej­ wyrafinowanym, niż Azaria. Żyje samotnie, pracowicie, pokornie, cichutko. Robi notatki w pamiętniku, na przykład: Cierpienie jest faktem. Ale mimo to wydaje się oczywiste, że możemy dokonać tu kilku rzeczy (s. 495). Czy to nie piękne? Wielkie rzeczy dokonują się oczywiście spektakularnie, inicjowane przez ludzi pokroju Lipszyca, czy Azarii. Ale tak naprawdę, aby zmiana mogła się utrwalić, świat będzie zawsze potrzebował skromnych, cichych bohaterów. • Maria Mazur-Prokopiuk • Biblioteka Kraków

Czy we współczesnym świecie pełnym technologii, nowych wyzwań, ciekawych miejsc, zabiegany człowiek ma czas na refleksję i chwilę zadumy? A może w pogoni za pieniędzmi, karierą i sławą zapomina o najbliższych, a przede wszystkim o samym sobie? Może czas stanąć przed lustrem i zastanowić się, czy na pewno warto? • Z pomocą może przyjść, wyróżniona na Targach Książki w Bolonii, niezwykła książka Olgi Tokarczuk i Joanny Concejo „Zgubiona dusza”. Dlaczego niezwykła? Otóż w twórczości Olgi Tokarczuk trudno znaleźć książkę niewielkich rozmiarów, a w dodatku w 99 % wypełnioną ilustracjami. Przy pierwszym, pobieżnym i szybkim przeglądnięciu publikacji wielu uważa, że jest to książka dla dzieci. Nic bardziej mylnego, jest to metaforyczna, poetycka opowieść dla młodzieży, a przede wszystkim dla dorosłych o zagubieniu, czekaniu, cierpliwości, uważności i odnajdywaniu siebie. Autorki diagnozują problemy współczesnego świata, krytycznie oceniają rzeczywistość, starają się by czytelnik w opowieści odnalazł spokój i nadzieję, poczuł, że jeszcze może się zatrzymać w pędzie dnia codziennego. Bohaterem jest Jan, będący uosobieniem współczesnych ludzi, zapracowany, zmęczony, zagubiony, który przeglądając się w lustrze i słysząc odgłos zegara uświadamia sobie, że jego ciało podąża znacznie szybciej niż dusza. Działa, jak zaprogramowany, bez chwili wytchnienia i czasu na refleksję. Czytelnik wraz z bohaterem poszukuje tytułowej Zgubionej duszy. Nie jest to jednak proste zadanie, wymaga skupienia i dokonania wglądu w samego siebie. Autorki zwracają również uwagę na wartość ciszy i sposób jej celebracji. Czy mamy czas na wsłuchanie się w ciszę? Czy szum informacyjny nie zagłusza naszych myśli? A może czas zakopać w ogródku wszystkie swoje zegarki i walizki podróżne? • „Zgubiona dusza” to książka doskonale przygotowana edytorsko, w której zastosowano tłoczenia, kalki, pożółkłe kartki, jak z pamiętnika, czy fotografie. Ilustracje przygotowane zostały kredkami, ołówkiem i długopisem. Dodaje to książce wartości, spokoju i zachęca do wspomnień oraz autorefleksji. Zarówno warstwa tekstowa, jak i graficzna współgrają ze sobą. Zakończenie jest optymistyczne, dające nadzieję, a ilustracje z szarych przechodzą w kolorowe. • Czytelnikom tylko przypomnę, że 10 maja 2018 r. gościliśmy Olgę Tokarczuk w pSalonie Literackim Biblioteki Kraków. Kilka dni później świat obiegła informacja, że, jako pierwsza w Polsce, otrzymała Międzynarodową Nagrodę BOOKERA, jedno z najważniejszych wyróżnień w świecie literatury. Frekwencja na spotkaniu świadczy o popularności autorki i o wartości jej twórczości. • Paulina Knapik • Biblioteka Kraków

Kilka lat temu szukałam lektury, która pozwoli mi na chwilę zapomnienia i przeniesie mnie w inne, bardzo odległe czasy. Poszukiwałam książki dawno wydanej i przechadzając się wśród regałów skierowałam swój wzrok na tzw. cegłę. Była to książka Kufer Kasyldy, czyli wspomnienia z lat dziewczęcych. Te 606 stron połknęłam w 3 dni. Czytając przeniosłam się do XVIII i XIX wieku, do różnych środowisk – arystokracji, ziemiaństwa, inteligencji i chłopstwa. Kufer Kasyldy to zbiór fragmentów autentycznych pamiętników dorastających panienek, mężatek, a także prekursorek feminizmu. Wyboru dokonały Danuta Stępniewska, zasłużona bibliotekarka, i Barbara Walczyna, wstęp i noty biograficzne napisała prof. Maria Dernałowicz, pisarka, wybitna historyczka literatury. Tytułowy kufer Kasyldy pojawia się we wspomnieniach Heleny Duninówny (1888–1971, znanej niegdyś autorki powieści dla młodzieży). Był własnością jej mamy, ale wcześniej należał do Kasyldy Kulikowskiej, nauczycielki i działaczki niep­odle­głoś­ciow­ej. • Kufer Kasyldy to cichy szum koronkowych sukien, szelest starego albumu z pożółkłymi fotografiami, westchnienia i urocze porywy serca, zachwyt i smutek, drobne rozterki i radości. Posłuszeństwo rodzicom, patriotyzm, zaręczyny z mężczyznami, których nigdy wcześniej nie widziały, szycie wyprawy, zamążpójście, tak samo dotyczyły panien z wyższych sfer czy ziemiaństwa. Swoją złotą nić wspomnień jako pierwsza zaczyna snuć śliczna, 13-letnia księżniczka Zofia Czartoryska, późniejsza Zamoyska. Kolejny pamiętnik pisze już dostojna, bo 60-letnia matrona – Henrietta z Działyńskich Błędowska. Wymienić też warto autorkę powieści, Klementynę z Tańskich Hoffmanową, pisarkę Marię Dąbrowską, malarkę Pię Górską, powi­eści­opis­arkę­ Narcyzę Żmichowską. Wieko kufra zamykają wspomnienia Marii Skłodowskiej-Curie. Książka ukazała się dwa razy, w 1974 i w 1983 roku w Naszej Księgarni. • Dziełem duetu Stępniewska i Walczyna jest także antologia Godziny dzieciństwa, ukazująca motyw dziecka na przestrzeni stu lat. Dla dziewczynek, panien i dam lektura wskazana i polecana! • Joanna Muniak • Biblioteka Kraków