We the People... / My naród... • Od tych właśnie słów, które otwierają amerykańską konstytucję, rozpoczął Lech Wałęsa swoje słynne na świat przemówienie w Kongresie USA, 15 listopada 1989 roku, jako trzeci w historii tej instytucji cudzoziemiec, niebędący ani głową państwa, ani szefem rządu. W swojej mowie, napisanej przez ambasadora Kazimierza Dziewanowskiego, ówczesny przewodniczący związku Solidarność opowiadał o Polsce i Polakach u progu III Rzec­zypo­spol­itej­, kreślił wizje przyszłości. Od tego czasu minęło ponad trzydzieści lat. W naszym kraju wiele się wydarzyło, zmieniło się też wiele w wyniku bezp­rece­dens­owej­ transformacji, obejmującej wszystkie obszary życia społecznego, politycznego i gospodarczego. Przemianie uległo również społeczeństwo. • Zatem, jacy jesteśmy, My, Polacy, trzy dekady później? Próbą odpowiedzi • na to pytanie jest książka oparta na wynikach wieloletnich badań zespołu socjologów pod opieką prof. Mirosławy Marody, cenionego socjologa z Uniwersytetu Warszawskiego, pt. Społeczeństwo na zakręcie, analizująca zmiany postaw i zachowań polskiego społeczeństwa w tym okresie. Jak na opracowanie badawcze tego typu przystało, pełno w nim zestawień statystycznych, uporządkowanych w licznych tabelach, które uzupełniają i przeplatają cytaty z setek przeprowadzonych wywiadów. Wszystko w celu interpretacji zebranych wyników badania polskiego społeczeństwa. • Spośród szerokiej gamy zjawisk oraz trendów zapr­ezen­towa­nych­ w książce wskazać można na kilka z nich, uwypuklających dokonane zmiany, np. zdecydowana akceptacja dla pracy zawodowej kobiet oraz ich obecności w sferze publicznej, inny przykład – zaufanie do Unii Europejskiej przez dekady oscylujące niezmiennie wokół 50 procent. Dla odmiany trend negatywny – systematyczny spadek zawieranych małżeństw i równie systematyczny wzrost liczby rozwodów. Istotne zmiany odnotowano w bastionie tradycyjnych postaw i wartości, czyli w obszarze polskiej religijności. Postępuje proces sekularyzacji, spadło dwukrotnie zaufanie do Kościoła katolickiego, obniżył się poziom rygoryzmu moralnego. • W omawianym tomie opisano i zanalizowano też podziały ideowe i polityczne. Ulegały one, co dekadę, pogłębieniu: w latach 90. w dyskursie publicznym dominujący był podział na „wygranych” i „przegranych” polskiej transformacji. W początkach pierwszej dekady nowego wieku został on wyparty przez podział na obóz post­komu­nist­yczn­y i obóz post­soli­darn­ości­owy, a w ostatnim okresie przemiany wysunęły na plan pierwszy rywalizację miedzy PiS i PO, dwiema post­soli­darn­ości­owymi partiami, w efekcie przeważać zaczął podział na siły konserwatywne i liberalne. • Niezwykle budująca podczas lektury była prezentacja ocen samopoczucia • Polaków, gdyż – jak piszą autorzy tomu – historia ostatnich 30 lat w Polsce jawi się jako prawdziwa „success story”, bowiem wzrostowi uległy wszystkie wskaźniki dobrego samopoczucia: poczucie szczęścia, stan zdrowia, zadowolenie z życia i poczucie wpływu. I byłoby to optymistyczne podsumowanie, gdyby nie swoiste „zalety” rodaków, które z biegiem lat wpywają silnie negatywnie na społeczne relacje, jak powszechny brak zaufania i pogarda dla innych. Nieufność utrudnia lub uniemożliwia współdziałanie, porozumienie, z góry zakłada nieszczere intencje lub niecne zamiary. Świadectwem takiej postawy jest bardzo niskie zaangażowanie rodaków w różne formy działalności obywatelskiej, co z przykrością odnotowuję, jako współautor i wydawca przed kilkunastu laty dwutomowej monografii o reklamie społecznej mającej wspierać dobro wspólne. Z kolei pogarda, występująca wobec siebie nawzajem, jest emocją, która chyba najsilniej „łączy” Polaków, twierdzi prof. Marody w książce Społeczeństwo na zakręcie. Tytuł ten oddaje, jej zdaniem, sytuację współczesną Polaków, podobną do jazdy rozpędzonym pociągiem: • wagony kiwają się we wszystkie strony, niestety nie widać, co wyłoni się za coraz bliższym zakrętem. • Omawiana pozycja nie jest jedyną, która podsumowuje ostatnio wieloletnie badania nad polskim społeczeństwem. Na początku roku w tym samym wydawnictwie (Scholar) pojawiła się, pod wymownym tytułem My. Portret psychologiczno-społeczny Polaków z polityką w tle, książka prof. Krystyny Skarżyńskiej, psychologa społecznego. Wedle tej autorki w ciągu 30 lat staliśmy się bardziej różnorodni, ale mamy kłopot z zaakceptowaniem tego faktu. Warto sięgać po takie opracowania, by • poznać bliżej kondycję własnego społeczeństwa i spróbować ją zrozumieć. • Piotr Wasilewski • Biblioteka Kraków

Anne Bishop to pisarka z dobrym warsztatem, niesamowitą wyobraźnią, a jej książki na długo pozostają w pamięci czytelnika. Proza autorki nie jest jednak dla każdego ze względu na zamiłowanie do wprowadzania dość śmiałych opisów miłosnych czy dialogów z różnymi erotycznymi podtekstami. Chociaż tego typu scen w książce nie ma wiele, to bohaterowie nie mają zahamowań przed mówieniem o pewnych rzeczach wprost. Nie jest to mimo wszystko literatura erotyczna. • Filary świata to głównie literatura fantasy, odwołująca się do starych wierzeń, gdzie matka natura odgrywa najważniejszą rolę i to jej zawdzięczamy całą magię tego świata. Amerykańska pisarka po raz kolejny tworzy świat brutalny, pełen przemocy i trudny do życia, ale równocześnie tajemniczy oraz piękny. • Protagonistka Ari żyje w leśnej chacie, odrzucona przez społeczność Ridgeley, ponieważ jest wiedźmą. Jej rodzina od pokoleń opiekuje się Starym Miejscem, obszarem, w którym granica między światem rzeczywistym i duchowym jest najcieńsza. Jej niełatwe życie komplikuje się jeszcze bardziej podczas rytuału Letniego Księżyca, kiedy dochodzi do osobliwego spotkania. Od tej pory na drodze Ari stoi dwóch mężczyzn. Wieloletni przyjaciel Neall oraz Lucian, sam Światły, będący Lordem istot zwanych Fae. Każdy z nich ma do zaoferowania zupełnie coś innego zarówno w sferze uczuć, jak i wizji wspólnej przyszłości. Którego z nich Ari wybierze? • Co więcej, za rogiem czai się kolejne zagrożenie w postaci Mistrza Inkwizycji – Adolfo. Czy po przybyciu do wioski Czarnych Płaszczy znajdzie się ktoś, kto stanie w obronie czarownicy? Czy drogi Fae oraz Ari przecięły się przypadkiem? Czy bohaterowie odkryją prawdę o Filarach Świata? Przeczytajcie sami. • Warto zauważyć, że Filary świata to debiutancka powieść Anne Bishop (mimo że w Polsce wydana dopiero w 2019 r.). Początkowo może być trudno zgłębić przedstawiony świat, ale jestem przekonana, że – tak jak miało to miejsce w moim przypadku – czytelnik szybko da się porwać opowiadanej historii. • Agnieszka Bisikiewicz • Biblioteka Kraków

Przeglądając publikacje na temat niedawno wydanych książek, natrafiłam • na rekomendację Córki zegarmistrza Kate Morton. Przyznam, że słyszałam wiele dobrego o tej autorce, jednak nigdy wcześniej nie sięgnęłam po którąś z jej książek, aż do teraz. I muszę przyznać, że jestem mile zaskoczona. Misternie spleciona fabuła, charakterystyczne, intrygujące postacie, wątek kryminalny, nieco metafizyki i fantastyki. • Akcja książki rozgrywa się w Anglii,autorka przenosi nas w czasie, przeplata wiek XIX i XX oraz współczesność – to bardzo ciekawa koncepcja powieści. Morton w sposób umiejętny i przemyślany lawiruje między czasami łączy losy wielu bohaterów. Jedną z głównych postaci jest Elodie Winslow, młoda archiwistka, która porządkując dokumenty, w jednym z archiwizowanych pomieszczeń znajduje torbę. Niezwykłe znalezisko zawiera w sobie szkicownik i starą portretową fotografię. Zaintrygowana rysunkami, prze­dsta­wiaj­ącym­i znany jej z opowieści rodzinnych dom, oraz portretem młodej kobiety trafia na pełną tajemniczych zdarzeń historię, która ma związek z piękną wiktoriańską posiadłością Birchwood Manor, położoną w malowniczym Oxfordshire. Tam, w 1852 roku, znany malarz Edward Radcliffe przybywa wraz ze znajomymi, by szukać natchnienia. W zagadkowych okolicznościach ginie wówczas narzeczona artysty, znika także klejnot rodowy i pewna tajemnicza kobieta. Co tak naprawdę wtedy się stało? I dlaczego dawna sprawa musiała czekać aż sto sześćdziesiąt pięć lat na rozwiązanie? Ciekawie prowadzona narracja wciąga i zachęca do czytania, i poznawania tajemniczej historii sprzed lat. Zaskakująca jest też jedna z bohaterek (narratorka), ale o niej dowiecie się więcej, czytając tę niezwykłą powieść. • Anna Jędrzejowska • Biblioteka Kraków

Nieważne, co robimy, a czego nie, czy jesteśmy bogaci, czy wręcz przeciwnie, nieistotne, ile złamiemy serc, gdzie pojedziemy, jakie doświadczenia zdobędziemy. I tak to, co po każdym z nas zostanie, to zaledwie kilka bladych śladów. Taką tezę zdaje się przekazywać nam Jakub Małecki w swojej książce Ślady. I chociaż zwykle unikam opowiadań – nie przepadam za tą formą prozy – te przeczytałam z wielką przyjemnością i wzruszeniem. • Autor, tworząc interesującą konstrukcję literacką, zabiera nas w podróż po fragmentach życiorysów bohaterów, które przeplatają się, tworząc kombinację radości, smutku, tęsknot, miłości, bólu, strachu, irytacji, nadziei i rozczarowań. Są więc mozaiką tego, na co składa się egzystencja każdego z nas, a dodatkowo podkreślają prawdę zawartą w krótkim tytule – każdy człowiek zostawia ślady w życiu tych, których napotka na swojej drodze. • Jakub Małecki z typową dla siebie subtelnością i nostalgią pisze o rzeczach niezwykle ważnych, czasem trudnych. Porusza przy tym najczulsze struny ludzkiej duszy i przy całej swej twórczej delikatności jest również bardzo dobitny. To spora dawka pięknej prozy, którą gorąco polecam. • Anna Ochenkowska-Olczak • Biblioteka Kraków

Dzieci Dwóch Światów powracają w kolejnej książce pełnej przygód. Tym razem Agnieszka Fulińska i Aleksandra Klęczar zapraszają nas na ferie w malowniczym Zakopanem. Z pomocą guślarki Lilianny oraz babci jednej z bohaterek mistrz Twardowski organizuje obóz dla magicznej młodzieży. Co może pójść nie tak w samym sercu zimowego Zakopanego? • Zacznijmy od tego, że – jak donosi jego wierny Kogut – mistrz Twardowski zniknął, a w sprawę jego zaginięcia zamieszany jest pewien Lis… Do tego Hanka i Igor wciąż nie uporządkowali sobie wydarzeń z wakacji, kiedy to stawili czoła Popielowi i jego żonie wiedźmie. Tajemnice, które wtedy poznali, mają ogromny wpływ na ich życie. Na obozie mistrza Twardowskiego mieli nauczyć się więcej o swoich zdolnościach. Najtrudniejsze okazuje się jednak zaufanie nowym znajomym: Prosperowi i Julce, którzy przybyli na magiczny obóz oraz poznanemu na stoku Giuseppe. A przecież każdy ma do odegrania swoją rolę w ratowaniu magii. Bohaterom przyjdzie zmierzyć się z tatrzańskimi legendami, guślarskimi przepowiedniami, płynącymi z telefonów komórkowych, góralską gwarą i pewnym kamiennym stworkiem, który z daleka wyczuwa czarną magię. Czy uda im się odnaleźć zaginionego czarodzieja? • Śpiący Rycerze to druga część młodzieżowego cyklu, który z powodzeniem mogą czytać również starsi czytelnicy. Grupa nastolatków, których spotykamy w tej książce, musi współpracować ze sobą, choć więcej ich dzieli, niż łączy. Są dzięki temu bardzo autentyczni i pozwalają się nam dobrze wczuć się w spotykające ich przygody. Poznamy tu wiele ciekawostek historycznych, ale przede wszystkim książka ta – jak i jej wcześniejszy tom – przybliży nam słowiańskie legendy, które mają wiele do zaoferowania miłośnikom fantastyki. Z Dziećmi Dwóch Światów ciężko się rozstać, całe szczęście to nie koniec ich historii. Z niec­ierp­liwo­ścią­ będę czekała na kolejną część pełną słowiańskiej magii. • Biblioteka Kraków • Joanna Pękala