Książka Banda z Burej. Tajemnica piwnicy w bibliotece Magdaleny Witkiewicz to opowieść jedenastoletniego Wiktora, którego życie w krótkim czasie zostaje wywrócone do góry nogami. To wszystko za • sprawą wyprowadzki. Rodzice chłopca postanawiają wyjechać z Warszawy do małej miejscowości, nazwanej przez bohatera po prostu Dziurą. Niechęć chłopca do Dziury potęguje brak kolegów oraz brak perspektyw na ich znalezienie. Pewnego dnia wszystko się zmienia. Julka, koleżanka z klasy, zachęca Wiktora, aby wstąpił do klubu Bura Team, nazwanego tak od ulicy Burej, przy której znajduje się szkoła w Dziurze. Do ekipy należą już Julka, Jurek i Tymon, a po namyśle dołącza również Wiktor. Bura Team spotyka się w miejscowej bibliotece. Wkrótce dzieciaki staną przed nie lada zadaniem: zagadką bibliotecznej piwnicy. Przed wejściem do tego mrocznego miejsca ostrzega bohaterów upiorny pan Włodek, konserwator. A przecież od zawsze wiadomo, że jeśli coś jest zabronione, to kusi najbardziej. Odtąd wszystkie wysiłki Bandy z Burej skierowane będą na wyjaśnienie, co też znajduje się w zakazanej piwnicy. Czy faktycznie kryje się tam jakaś tajemnica? • Czy wszyscy są tymi, za których się podają? Tego dowiecie się, czytając tę zabawną i pełną sekretów opowieść. To niezwykła historia o przyjaźni, opiekuńczości, odpowiedzialności, odwadze, a przede wszystkim o umiejętności pracy zespołowej, o tym, że każdy jest w czymś dobry i każdy jest ważny. Ta książka to rewelacyjna, pełna • humoru powieść detektywistyczna, która rozbawi nie tylko dzieci – sama • świetnie się bawiłam podczas lektury. Wspaniałym dopełnieniem są komiksowe ilustracje Łukasza Silskiego. Do dzieła, detektywi, zagadka czeka na rozwiązanie! • Anna Jędrzejowska

Zawód bibliotekarza jest mi bliski, dlatego zainteresowała mnie • książka Antonio Iturbe’a Bibliotekarka z Auschwitz. Autor – dziennikarz i pisarz hiszpański – zainspirował się losami Dity Polachovej, czternastoletniej czeskiej Żydówki, którą wraz z rodziną w roku 1944 przewieziono z getta w Teresinie do obozu Auschwitz-Birkenau. Trafiła do tak zwanego obozu rodzinnego. W ciągu dnia w bloku 31 funkcjonowała nielegalna szkoła, w której przebywało ponad pięćset dzieci z opiekunami. Nauczyciele potajemnie prowadzili lekcje i starali się stworzyć podopiecznym namiastkę normalności. To tam właśnie powstała najmniejsza na świecie biblioteka, stworzona z ośmiu zniszczonych egzemplarzy książek, którymi opiekowała się Dita, pełniąca funkcję bibliotekarki. Były tam też żywe książki – dorośli, którzy z pamięci recytowali i opowiadali znane im teksty. Blok ten pełnił funkcję pokazową dla przedstawicieli Czerwonego Krzyża i organizacji humanitarnych. Niemcy chcieli ukryć przed opinią światową fakt, że obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau jest obozem śmierci na masową skalę. Blok 31 wśród więźniów cieszył się opinią raju na ziemi – mieszkańcy nie nosili pasiaków, nie golono im głów, mieli większą szansę na przeżycie, mimo głodowych porcji żywności, braku leków i częstych rewizji. Książka porusza do głębi. Warto ją przeczytać i zapamiętać jako świadectwo Holokaustu. W świecie niewyobrażalnego zła i wszechobecnej śmierci malutka biblioteka stała się miejscem • niezwykłym, pozwalającym chociaż na chwilę przenieść się w inny świat i zapomnieć o rzeczywistości obozowej. • Halina Biniek

Zdecydowana większość dzieci uwielbia dinozaury, dlatego bez wątpienia pokocha tytułowego bohatera książki Marty Guśniowskiej. Marvin to nietypowy gad – uwielbia kanapki z masłem, szczypiorkiem i keczupem, nie bardziej jednak niż lody czekoladowe. I byłby całkiem szczęśliwy, gdyby nie fakt, że pewnego dnia dowiaduje się od lekarza, że najczęstszą przyczyną śmierci wśród dinozaurów jest wyginięcie. Odtąd przesympatycznego zwierzaka dopadają egzystencjalne rozterki: czy zdążę przed wyginięciem? Na szczęście nie będzie musiał borykać się z nimi samotnie, bo do akcji szybko (lub trochę wolniej) wkroczą Motyl Ulisses oraz Żółw Finn. Marta Guśniowska stworzyła przepiękną opowieść o przyjaźni i o tym, co w życiu najważniejsze, która jednocześnie oswaja z przemijaniem. Jest to również historia o strachu, pokazująca, że każdy czegoś bardzo się boi, ale najważniejsze, aby mieć obok siebie kogoś, kto pomoże odwrócić od tego uwagę, a nawet pokonać lęk. Autorka przekazuje nam, że nie warto tracić czasu na nieprzyjemne emocje – trzeba cieszyć się życiem, bo dostajesz tyle czasu, ile trzeba, i musisz go odpowiednio wypełnić. Niezwykłą zaletą tej książki jest przede wszystkim styl pisarki. Autorka bawi się słowami, wieloznacznością sformułowań i dosłownością związków frazeologicznych. Językowa finezja połączona z humorem sytuacyjnym, szczyptą ironii i uroczymi ilustracjami Roberta Romanowicza tworzą zmuszającą do refleksji, niezwykle zabawną opowieść o niebagatelnych sprawach. • Poważny temat, niesamowity humor, śmieszne sytuacje i nietuzinkowi bohaterowie – to doskonały przepis na książkę, która rozbawi mniejszych i większych czytelników. • Anna Ochenkowska-Olczak

Rzetelnie napisane biografie niezwykłych osób, autentycznych w swoich przeżyciach i dokonaniach, a nie marketingowo wykreowanych – jak to nieraz dzisiaj bywa – są fascynujące. Do takich, bez wątpienia, należy książka poświęcona aktorce Kalinie Jędrusik i pisarzowi Stanisławowi Dygatowi, którzy przez trzy dekady PRL-u tworzyli oryginalną parę • – odpowiednik amerykańskiego związku Marilyn Monroe i Arthura Millera – wzbudzającą w środowisku artystycznym, nie tylko Warszawy, fascynację, ale też niechęć. I choć powstały liczące po kilkaset stron odrębne tomiska o tych postaciach, m.in. Dariusza Michalskiego – Kalina Jędrusik (2011) oraz Lidii Sadkowskiej-Mokkas – Dygat Pan • (2020), to historię ich wzajemnych relacji chyba najpełniej przedstawia wydana w 2020 roku publikacja Remigiusza Grzeli Z kim tak ci będzie źle jak ze mną? Powstał małżeński portret, na który w pełni zasługiwali, bo byli sobie potrzebni, jak twierdzi jego autor,dodając, że jakby nie istnieli, trzeba by ich było napisać. Aktorka teatralna Kalina Jędrusik (1930–1991) zagrała też w 30 filmach – w większości były to epizody. Prawdziwą popularność zapewniła jej w latach 60. telewizja, w której gwiazdą uczynił ją Kabaret Starszych Panów. To w nim ta mała, zgrabniutka kobietka zabłysła jako wamp i stała się uosobieniem seksu, drażniąc tym I sekretarza PZPR. Kalina przebijała wszystkich – bardzo mądra dziewczyna i prywatnie, w emocjach subtelna, świetna obserwatorka, opowiada o niej Barbara Kraftówna, wybitna aktorka, a inna – Adrianna Godlewska – dodaje: przepięknie śpiewała. Nie mieliśmy takich aktorek, tak śpiewających. (…) Zachwycała głosem, • temperamentem, osobowością, urodą. Zaś Stanisław Dygat (1914–1978) to intelektualista, ceniony pisarz – w ocenie Tadeusza Konwickiego olbrzym wśród naszej braci literackiej. Autor wielu opowiadań i powieści, które także sfi lmowano, na czele z niezapomnianą do dziś ekranizacją Pożegnań. Kiedy ci dwoje spotkali się w końcu lat 50., on był już kimś, ona – jeszcze poczatkującą aktorką. Cytowany wcześniej Konwicki wspomina, iż Staś zaważył na jej życiorysie. Wydaje mi się, że wielokrotnie Kalinie zaszkodził. Wyżywał się w reżyserii jej osoby. Z kolei Magda Umer, zaprzyjaźniona z Jędrusik od lat 70., surowo oceniała postawę Dygata: Zdobył sobie dziewczynę, która całej Polsce kojarzyła się z seksem, i dbał o to, aby tak się kojarzyła. Kreował to małżeństwo na takie amerykańskie, nowoczesne, otwarte, wyzwolone. Słynne były spotkania, jakie ta para organizowała u siebie – ich salon to było ważne miejsce w PRL-u; bywali tam sportowcy, • aktorzy, gwiazdy estrady, reżyserzy, pisarze i inni twórcy intrygujący Dygatów, bowiem zapraszani musieli mieć zadatki na sukces. Do tego grona należał Wojciech Gąssowski, lubiany piosenkarz i oficjalny narzeczony Jędrusik w latach 70. W jego ocenie Dygatowie byli małżeństwem, w którym każde robiło, co chciało, nie potrzebując zgody, ale nad tym wszystkim była opiekuńczość, jakby byli rodzeństwem. • Ogromnym walorem wielowątkowej opowieści biografi cznej o tej parze (462 strony), z zaskakująco małą liczbą zdjęć, w której pojawia się mnóstwo nazwisk, jest przybliżenie czasów minionej Polski z perspektywy życia elit kultury. Czytelnika mało zorientowanego w historii tamtych lat narysowany przez Grzelę kontekst może nużyć i przytłaczać nadmiarem informacji, podobnie jak szczegółowość • wielu zaprezentowanych wydarzeń może zaciemniać główny wątek, czyli losy tej niezwykłej pary kolorowych ptaków, z których każde chciało czuć się swobodnie, być sobą. Szare ptaszyska jednak nie zezwalały na wiele. Dla lepszego zrozumienia zachowań tej pary, łączących je więzów, konieczne było – moim zdaniem – wprowadzenie tak szerokiego tła. Przytłoczona nagłą śmiercią starszego od niej o szesnaście lat Dygata, schorowana Jędrusik roztyła się, szybko się zestarzała, a przecież młodo umarła – podkreśla jej wieloletnia przyjaciółka Zofi a Czerwińska. Paradoks tej zjawiskowej postaci najlepiej oddaje jednak spostrzeżenie lirycznego Wojciecha Młynarkiego, autora napisanej • specjalnie dla Jędrusik piosenki, która została tytułem tej książki. Kobieta, która zrobiła wszystko, żeby zostać w naszych oczach, została w naszych uszach – napisała wybitna poetka. Do tych nieśmiertelnych utworów w wykonaniu Jędrusik należą np. Dla ciebie jestem sobą, Bo we mnie jest seks, Ciepła wdówka na zimę.

Książka Nadzwyczajnie wspaniałe kobiety, które zmieniły świat autorstwa Kate Pankhurst to opowieść o znanych, wspaniałych kobietach, które swój sukces osiągnęły dzięki talentowi i uporowi w dążeniu do spełniania marzeń na przekór przeciwnościom losu. W przyjazny dla • najmłodszych czytelniczek i czytelników sposób przedstawionych zostało • trzynaście kobiecych postaci bardziej lub mniej znanych, których dokonania zmieniły świat. Możemy dowiedzieć się różnych ciekawostek o takich kobietach jak: Jane Austen (angielska pisarka), Gertrude Ederle (amerykańska pływaczka, pierwsza kobieta, która przepłynęła kanał La Manche), Coco Chanel (projektantka mody), Frida Kahlo (meksykańska malarka), Maria Skłodowska-Curie (Polka zajmująca się nauką), Mary Anning (paleontolożka), Mary Seacole (jamajska pielęgniarka • pomagająca rannym w wojnie krymskiej), Amelia Earhart (amerykańska • pilotka, która jako pierwsza kobieta przeleciała nad Atlantykiem), agentka Fifi (tajna agentka brytyjska, taki James Bond w spódnicy), Sacagawea (indiańska przewodniczka), Emmeline Pankhurst (Angielka, która walczyła o wyborcze prawa kobiet, była sufrażystką, autorka książki jest jej potomkinią), Rosa Park (czarnoskóra Amerykanka, przeciwniczka segregacji rasowej w USA), Anna Frank (żydowska dziewczynka, autorka Pamiętnika Anny Frank, która zginęła w obozie zagłady). Są to panie pochodzące z różnych części świata, żyjące w różnych epokach, mające różny status społeczny. To także silne kobiety, które połączyła umiejętność walki o siebie, własne prawa i marzenia, uparcie dążące do celu i pokazujące, że wszystko jest możliwe. Dopełnieniem książki są fantastyczne ilustracje autorki oraz szata grafi czna podana w formie chmurek komiksowych, wycinków prasowych, ilustrowanych zdjęć przeplatanych garściami ciekawostek. Jest to pozycja dla wszystkich. W tej serii ukazały się również Nadzwyczajnie wspaniałe kobiety, które tworzyły historię oraz Nadzwyczajnie wspaniałe kobiety, które ratowały planetę. Anna Jędrzejowska