Jeden z najbardziej bulwersujących reportaży ostatnich lat… • Kanada - duży kraj, kraj przepiękny i bardzo różnorodny pod względem kulturowym. Ale jest też to państwo, w którym wiele ważnych spraw próbowano przemilczeć, zasłonić kurtyną, skrupulatnie ukryć. Pewnych jednak spraw w sposób łatwy ukryć się nie da. Prędzej czy później muszą one ujrzeć światło dzienne… • Tak też się dzieje w historii opowiedzianej przez Joannę Gierak-Onoszko o kanadyjskich szkołach z internatem. Jest to opowieść o tak zwanych Ocaleńcach, absolwentach szkół, nad którymi przez długie lata nauki znęcano się fizycznie i psychicznie. To historie internatów, z których nie było absolutnie żadnej drogi ucieczki. Gdy dziecko odebrane zostało z rąk rodziców i trafiało do tego typu szkoły przechodziło drogę przez istną mękę. Dosłownie musiało walczyć o przeżycie. Walczyć z opiekunami, ich systemem, a także z zaślepioną wiarą własnych rodzin w niewinność osób trzecich. Dzieci przebywające w tych ośrodkach z dala od swych rodzinnych domów nie miały w nikim najmniejszego nawet wsparcia. Wszystko co było wypowiedziane przez nich w oskarżycielskim tonie, było uznawane za wierutne kłamstwo. W Kanadzie bardzo mocno ukorzeniony przez długi czas był system autorytarny. Kościół, władze kościelne i wszystkie związane z nim osoby duchowne uznawane były niemal za święte. Niestety okazało się, że w wielu wypadkach z tą świętością nie miały one zupełnie nic wspólnego. Były okrutne, brutalne, bezwzględne i pozbawione jakiejkolwiek empatii. Były zwyczajnymi potworami, „przyodzianymi w ludzką skórę”. Stosunkowo niedawno Kanada nieco bardziej oprzytomniała w tym temacie i zaczęła podejmować próby zado­śćuc­zyni­enia­ pokrzywdzonym przez siostry Szarytki i nie tylko. Jak dotąd jest to dość nieudolna próba „oczyszczenia” władz z winy, wyegzekwowania jakiejś kary za te wszystkie okrutne zbrodnie popełniane przez długie lata. Czy dojdzie kiedykolwiek w tej kwestii do pojednania? Nawet jeśli dojdzie to doświadczonej traumy oraz skrzywionej psychiki ludzkiej nic nie zdoła naprawić. • Reportaż Gierak-Onoszko jest do granic możliwości szczery. Opisywane w nim sytuacje są nad wyraz realistyczne, przedstawiają niewyobrażalne okrucieństwo. W bardzo gwałtowny sposób oddziaływają na wyobraźnię czytelnika, nie dając o sobie zapomnieć przez naprawdę długi czas. Przerażający, do bólu wstrząsający, uwłaczający ludzkiej godności.

W osiemdziesiąt dni dookoła świata z gejem. Zdanie to doskonale odzwierciedla trzon fabuły powieści „Marny”. Jej główny bohater to prawie pięć­dzie­sięc­iole­tni pisarz Artur Marny. To człowiek, który przeżywszy pół wieku niczego szczególnego w swoim życiu nie osiągnął, ani w zawodowym, tym bardziej w prywatnym. Artura poznajemy w momencie gdy otrzymuje on od swego byłego, długoletniego kochanka zaproszenie na ślub. Pójść na przyjęcie weselne czy nie pójść? Oto jest pytanie? Zaszczycić wszystkich swoją obecnością i czuć się niezręcznie? Czy może odmówić i czuć się żałośnie? Artur wybiera najgorsze z możliwych rozwiązań – zwyczajnie tchórzy. Na szybko i nieco na siłę organizuje sobie literackie tournée po świecie. Akceptuje niemalże wszystkie propozycje dotyczące udziału w konferencjach, wykładach oraz wszelkich innych wydarzeniach literackich, byleby tylko emocjonalnie uciec od myśli o niechcianym zaproszeniu. Jego podróży przez Meksyk, Włochy, Niemcy, Francję, Maroko, Indie i Japonię to pasmo niepowodzeń, nieszczęść i nieporozumień. Pisarz tak bardzo chciał uciec od wszystkiego, a mimo swego misternie uknutego planu przyszło mu zmierzyć się z widmami przeszłości. Artur jest postacią pełną emocjonalnych rozterek. Jest też człowiekiem, który nie umie pogodzić się z własnym losem, a nawet z perspektywy czasu z własnymi decyzjami, które przecież wcześniej sam podjął. Rzeczywiście marny z niego bohater, zupełnie bez wyrazu, nieco nudny w swych wywodach i tylko odrobinę zabawny, ale raczej w żenującym tonie. • To tyle jeśli chodzi o treść. Forma literacka jest ok. Nie czyta się tego z zapartym tchem, ale język jest na tyle plastyczny, że brnięcie coraz dalej w gąszcz słów i znaków zbytnio „nie boli”. Jak na tytuł uhonorowany Pulitzerem…? Hmmm… Cóż… Szału raczej nie robi. W moim odczuciu bardzo przeciętna to proza, ale krytykiem literackim nie jestem. Może czegoś nie zrozumiałam, nie doszukałam się tak zwanego „drugiego dna”? Bywa…

Liczby pierwsze, liczby naturalne i… Pierwiastek. • „Ukochane równanie profesora” to krótka, ale niezwykle wymowna w swym wyrazie i bardzo ujmująca opowieść. Napisana z dużym powabem w sposób bardzo subtelny, urzeka wprost swą delikatnością. • Głównym bohaterem historii jest pewien Profesor, który przed laty uległ poważnemu wypadkowi samochodowemu. Od tamtego momentu ma problemy z pamięcią. Jego mózg jest w stanie zapamiętywać wszystko to, co wydarzyło się w przeciągu ostatnich osiemdziesięciu minut. I tak co osiemdziesiąt minut musi się uczyć wszystkiego na nowo, wszystkiego prócz matematyki rzecz jasna. Pod tym jednym względem jego umysł nadal pozostaje genialny. Jego życie składa się z matematyki i ciągle zmieniających się opiekunek, których i tak nie pamięta… do czasu. Gdy w domu Profesora pojawia się nowa Gosposia wraz z synem, którego staruszek zdaje się lubić od pierwszego z nim spotkania, coś jakby zmienia się w jego dotychczasowych życiu… Między kobietą, jej dzieckiem, a Profesorem wywiązuje się pewna niewidzialna więź, która owszem bywa zakłócana określoną czasowo pamięcią mężczyzny, ale zdaje się być w pewnych aspektach nieco bardziej trwała niż kontakt z wcześniejszymi jego opiekunkami. Chodź niełatwo ułożyć relacje z drugim człowiek, z tego typu dolegliwościami, im się to udaje. Wszystko dzięki umiłowaniu matematyki i baseballowi. Od tej pory chłopiec wraz ze swoją matką stają się dla Profesora pewnego rodzaju namiastką rodziny, której w rzeczywistości mężczyzna nigdy nie miał… • Książka ta to niezwykle ciekawa i przepiękna historia pełna ciepła. To opowieść o niespełnionych marzeniach, duchowej i fizycznej samotności, głęboko skrywanej tajemnicy, złośliwości losu oraz ludzi niemogących pogodzić się z zaistniałą sytuacją. Zadziwia, wzrusza i daje do myślenia. Polecam, rzecz naprawdę godna uwagi.

„Bibliotekarka z Auschwitz”… Cóż by tu rzec… Główna bohaterka tej powieści to Dita Kraus, a w zasadzie Dita Alderova. Kobieta, która przeżyła piekło Auschwitz i żyje po dziś dzień. Należy pamiętać, że autor tworząc swoją powieść nie miał na celu napisania biografii Dity. Historia opowiedziana przez Iturbe to mimo wszystko fikcja literacka. Autor do jej napisania wybrał tylko niektóre prawdziwe wątki z życia więźniarki. Piszę to, bo bardzo wiele osób w swych wypowiedziach twierdzi, że jest to powieść stricte biograficzna, a tak nie jest. Dita Kraus w słowie wstępnym wyjaśnia tę kwestię. Owszem napisała już swoje własne wspomnienia z tamtego okresu i to będą jej autentyczne przeżycia, tyle tylko, że nie zostały jeszcze w Polsce wydane. • Dita trafiła do Auschwitz w 1943 roku. Tam spotkała Fredy'ego Hirscha, Żyda, który zorganizował szkołę dla dzieci w obozie rodzinnym BIIb, a także tajną bibliotekę składającą się z ośmiu tylko książek. Dziewczyna była odpowiedzialna za opiekę i ukrywanie tej literatury przed piekłem Holokaustu, aby naziści ich nie odkryli. Gdy Fredy Hirsch popeł samobójstwo, Dita mimo wszystko kontynuowała swą misyjną pracę. Za wszelką cenę starała się też dowiedzieć jaka była prawdziwa przyczyna zgonu Hirscha. W jej ocenie nie był on człowiekiem zdolnym do tego, aby odebrać sobie życie, nawet pod presją osób trzecich. Dita miała szczęście przeżyć Auschwitz. Po przewiezieniu jej bo Bergen-Belsen została wkrótce wypuszczona wraz z innymi więźniami podczas wyzwolenia obozu przez siły alianckie. Szczęśliwie wyszła za mąż za pisarza Otta Kraus’a, którego poznała w obozie. • „Bibliotekarka z Auschwitz” to książka, która wzrusza, daje do myślenia, momentami szokuje i przeraża. Trudno tu powiedzieć nieco więcej, skoro obecnie na rynku wydawniczym jest całe mnóstwo powieści tego typu. Ile więźniów z Auschwitz, którzy przetrwali, tyle różnych historii powstałych w oparciu o ich losy – niekoniecznie biografii. Każda z nich mimo wszystko w jakiś inny sposób przedstawia to obozowe piekło. Jedyny zarzut do tego tytułu to taki, że w przypadku tej powieści nie możemy mówić o jakiejś wartkiej akcji. Osobiście uważam ją za nieco zbyt obszerną i momentami nużącą. To byłoby na tyle…

"Pasażerka" to bez wątpienia jedna z ciekawszych książek dotyczących wojny oraz zagłady. Napisana w niesamowity sposób, z niepowtarzalną, interesującą fabułą oraz wyrazistymi bohaterami. • Akcja tej krótkiej powieści rozgrywa się na płynącym ku Rio de Janeiro transatlantyku. Liza, główna bohaterka utworu podróżuje wraz ze swym mężem Walterem. Oboje są rodowitymi Niemcami. W pewnym jednak momencie ich spokój podróżowania zostaje zakłócony. Uwagę Lizy przykuwa postać pewnej kobiety. Tytułowa "Pasażerka" wydaje jej się osobą bardzo dobrze znaną. Wiele lat po wojnie Liza zmuszona jest wrócić pamięcią wstecz. Chcąc, nie chcąc musi zmierzyć się z dramatycznymi wspomnieniami. Dokonuje ostatecznego rozliczenia z przeszłością. Snuje swą opowieść, niczym świadek jakiegoś przesłuchania. Walter po dziesięciu latach małżeństwa z Lizą po raz pierwszy słyszy historię, o której wcześniej nie miał bladego pojęcia... Jaki więc związek ma "Pasażerka" z osobą Lizy? I czy fakty ze swego życia podczas wojny, które Liza ujawnia przed Walterem pozwolą przetrwać ich związkowi? • Podczas lektury tej książki rodzi się tak naprawdę bardzo wiele pytań. Nie tylko związanych z dalszymi losami jej głównych bohaterów, ale także tych dotyczących ludzkiej natury. "Pasażerka" to bardzo wartościowa powieść. To niesamowita relacja świadka historii, wielka jej lekcja oraz przestroga dla nas wszystkich na przyszłość, bo do teraz doświadczamy "małych wojen". Polecam gorąco lekturę.