„Trzy siostry były, trzy siostry jak Psyche • przeczyste, jasne, trwożliwe i ciche: • Wiara, Nadzieja, Miłość ich imiona... • Z tych dwie umarły, a trzecia nad nimi • w niemej boleści, z rękoma zwisłymi, • Miłość, stanęła jak słup, odrętwiona.” • K. Przewa-Tetmajer (1898) • • Maryna (1884-1941), Zosia (1886-1956) i Lizka (1888-1923) Pareńskie, bohaterki książki, ukochane córki Stanisława Pareńskiego, lekarza i profesora oraz Elizy z Mühleisenów Pareńskiej (nazywanej Aspazją, protektorki S. Wyspiańskiego), siostry Adama i Jana Pareńskich. Nieśmiertelność dał im S. Wyspiański, umieszczając Zosię i Marynę w swoim arcydramacie „Wesele” (premiera 16.03.1901 r.). • „Muzy Młodej Polski : życie i świat Marii, Zofii i Elizy Pareńskich” Moniki Śliwińskiej to prawdziwe „kompendium” wiedzy na temat schyłku XIX i I poł. XX stulecia w Krakowie. Zaglądniemy do salonów krakowskich, poobserwujemy środowisko artystyczne i kulturalne, podglądniemy cyganerię krakowską. Zobaczymy narodziny Młodej Polski i wraz z odejściem ostatnich bohaterów zamknięcie w rodzinie tej epoki. • Państwo Pareńscy prowadzili dom otwarty (pałac dotrwał do naszych czasów, mieści się za Pocztą Gł. przy ul. Wielopole 4, stanowi główną część hotelu Holiday Inn - S. Wyspiański czytał tu fragmenty „Wesela” nim trafiło na scenę, córki państwa Pareńskich szyły tutaj stroje dla szopkowych kukiełek Zielonego Balonika), który z mieszczańskiego zmienił się w salon artystyczno-literacki. Eliza Pareńska (również uwieczniona w „Weselu” w osobie Radczyni) jako jedna z pierwszych dam w Krakowie zaczęła kolekcjonować obrazy ówczesnych twórców. Jej córki od najmłodszych lat przebywały w otoczeniu artystów, były ich muzami, uczestniczyły w słynnym weselu bronowickim. Wielokrotnie portretował je S. Wyspiański (Portret Zofii Żeleńskiej, Maryny Pareńskiej, Elizy Pareńskiej, Podwójny obraz Elizy Pareńskiej- obraz zaginiony [Link] , zapomniany obecnie Portret Lizy Pareńskiej (wśród pelargonii) [Link] ) sprzedany w 2011 r. za 1 mln 150 tys. do Szwecji. Malował je również W. Wojtkiewicz (beznadziejnie zakochany w Marynie). • Także willa Pareńskich „ Eliza” w Tenczynku (zachowała się do naszych czasów, własność rodziny Leszczyńskich) tętniła życiem artystycznym (częstym gościem była Haneczka Rydlówna, również uwieczniona w „Weselu”). Mijały lata. Zosia (Fusia) została panią „Boyową” Żeleńską, Maryna panią Raczyńską ( jeszcze dwukrotnie zmieniała nazwisko – na Jasieńską i Grekową), z Lizką ożenił się E. Leszczyński. A w tle młodopolski Kraków i splatające się z życiem Pareńskich losy ich rodziny i znajomych : Mühleisenów, Raczyńskich, Leszczyńskich, Żeleńskich, Tetmajerów, Wyspiańskich, Rydlów, A. Czechówny, A. Domańskiej. • Książka wzbogacona o fotografie rodzinne i reprodukcje obrazów (szkoda, że czarno-białe). • Jeśli bliska jest Twojemu sercu Młoda Polska, chcesz dowiedzieć się która z sióstr miała najbarwniejsze, najciekawsze życie, jak odeszły, kogo i co po sobie zostawiły, nie zwlekaj! JM

Dawno temu, kiedy poznałam historię Titanica, jego losy mocno zapadły mi w pamięć. Piękny, luksusowy, niezatapialny liniowiec, który wyruszał w swój dziewiczy rejs. Miał być dowodem na geniusz ludzkiej myśli technicznej, która ujarzmiła groźną naturę. Dla wielu pasażerów, szczególnie tych z niższych klas, miał być przepustką do lepszego, bogatszego świata, w którym osiągną sukces i będą wiedli szczęśliwe życie. Ale los w tym przypadku okazał się okrutny. Rejs, który miał być przygodą życia, skończył się dla większości jego uczestników śmiercią w zimnych odmętach oceanu. • Książka Waltera Lorda opowiada historię tej ostatniej, tragicznej nocy, kiedy to zderzenie z górą lodową przypieczętowało los Titanica. Autor zbierał materiały do książki kilka lat, w czasie, kiedy żyło jeszcze wielu naocznych świadków tej tragedii. Rozmawiał z 63 z nich, wysłuchując opowieści o ich odczuciach, przeżyciach, strachu czy odwadze. Ta książka to hołd złożony tym, którym nie udało się przeżyć, ale także niezwykła opowieść o przetrwaniu i życiu. Polecam! am

Pewnego dnia trzynastoletni chłopiec postanawia opuścić rodzinne Wenatchee, by spełnić jedno ze swoich marzeń - zdobyć górę Rainier. I nie byłoby w tym nic nadzwyczajnego, gdyby nie fakt, iż jest on ciężko chory i, aby to zrobić, ucieka z domu. • Wyposażony w aparat fotograficzny i zeszyt, w którym zapisuje haiku, mając za jedynego towarzysza ukochanego psa Beau, wyrusza do Seattle. I od tej pory wszystko idzie niekoniecznie tak, jak to sobie zaplanował. • "Cała prawda" Dana Gemeinhart'a to wzruszająca opowieść o niezwykłym uporze, chorobie, trudnych emocjach, śmierci i bezgranicznej przyjaźni. A także o tym, co jest w życiu najważniejsze i o prawdzie, która czasem gdzieś nam umyka. AO • Książka dostępna w filii 6.

„Ja , jako geniusz, mam ten głęboki, moralny obowiązek poprawić rasę ludzką... Oczywiście przez to, że spłodzę możliwie dużo dzieci z możliwie dużo kobietami.” (S.Przybyszewski, Homo sapiens, t. III, W Malstromie) • Arcyłotr czy ofiara dziedziczności o „gołębim sercu”? O Stanisławie Przybyszewskim - „smutnym szatanie”, który fascynował przez lata całe rzesze ludzi (głównie kobiet) napisano sporo (głównym biografem był S. Helsztyński). • Polecana dzisiaj książka - bezlitośnie go demaskująca - jest wyjątkowa, ponieważ dotyczy głównie jego kobiet i losów jego dzieci. • Krystyna Kolińska w „Stachu, jego kobiety i jego dzieci” raz na zawsze pozbawia nas złudzeń co do poczynań S. Przybyszewskiego. • On - poeta, pisarz, dramaturg, skandalista, za życia okrzyknięty legendą, propagator haseł: „sztuka dla sztuki” i „naga dusza”, a także autor manifestu Confiteor. One – każda inna - Róża Foerder, Marta Foerder, Prakseda Żmudzińska, Helena Sztyler. Paulina Pajzderska, Dagny Juel Przybyszewska, Jadwiga Kasprowiczowa Przybyszewska, Aniela Pająkówna. I najważniejsi– dzieci- Bolesław, Mieczysława -Marta i Janina (z Martą , 4 zginęło nienarodzone podczas udanej próby samobójczej matki), Zenon i Iwa ( z Dagny) oraz Stanisława (z Anielą). Praktycznie żadnego z nich nie wychowywał, nie wspierał finansowo i całymi latami nie interesował się ich losem. Kojące jest to, że mimo wszystko dzieci ułożyły sobie życie i nie chowały głębszej nienawiści do ojca (Mieczysława-Marta wyrzekła się ojca, zmieniła nawet imię). • Ta bardzo wciągająca książka jest efektem wielu podróży, spotkań z potomkami S.P., kilkuletniej wymiany korespondencji. Jest wnikliwym studium nad charakterem człowieka przekonanego o swej wyższości i w tym jeszcze utwierdzanego przez sobie współczesnych, jego nieobliczalnym zachowaniem i zdumiewającymi decyzjami. • Polecam wszystkim tę fascynującą lekturę! Przeczytaj i poczuj zgubny powiew przybyszewszczyzny! JM • Książka dostępna w Filiach 2,6,7,8,11,16,18,19.

O wybitnym malarzu Janie Matejce (1838-1893) powstało wiele publikacji. O jego żonie Kornelii Teodorze z Giebułtowskich Matejkowej (1846-1896) nie wiemy prawie nic, choć jej twarz spogląda na nas z większości obrazów mistrza Jana. Jest więc Teodora na płótnach Barbarą Radziwiłłówną, Boną, wnuczką Wita Stwosza, Zofią Szydłowiecką, carycą, królową Zofią , Elżbietą Granowską. • Od 1864 r. pojawiać się zaczęła na wszystkich obrazach historycznych artysty, ukazujących sceny z udziałem kobiet. • Zdjąć z Teodory zasłonę milczenia, plotek czy niedomówień postanowiły panie Jolanta Antecka, absolwentka historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim; wybitna dziennikarka, doskonałe pióro „Dziennika Polskiego”; popularyzatorka sztuki nowoczesnej, miłośniczka rzeczy pięknych oraz pani Małgorzata Buyko ,absolwentka historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim; autorka kilkunastu publikacji i kilkudziesięciu wystaw popularyzujących Jana Matejkę i jego dom; emerytowany starszy kustosz Muzeum Narodowego w Krakowie (kierownik Domu Jana Matejki). • Jaka była ta dziewczyna, która mając zaledwie 18 lat wyszła za 26-letniego , dobrze rokującego malarza? Na pewno była piękna, choć rysy jej szybko zniekształciła otyłość, będąca skutkiem długo nierozpoznanej cukrzycy. Charakter miała trudny. Lubiła muzykę, miała talent aktorski, znała języki, umiała nieźle rysować. Miała z Matejką 5 dzieci (Tadeusza, Helenę, Beatę, Jerzego i Reginę, która zmarła w niemowlęctwie). Obyła kilka podróży zagranicznych, najpierw towarzysząc mężowi, potem jeżdżąc na kuracje do wód. Ówczesna medycyna niewiele miała do zaoferowania osobom chorym na cukrzycę. Trudne było życie Matejków u swojego boku. Teodora kapryśna, zmienna, mistrz Jan ze skłonnością do chorobliwej megalomanii. • Po lekturze książki zapraszam tych, którzy jeszcze nie byli do Domu Jana Matejki ul. Floriańska 41 oraz do uroczej, maleńkiej Koryznówki w Nowym Wiśniczu, gdzie oprowadzi Was osobiście prawnuczka siostry Teodory – Joanny, pani Kustosz Maria Serafińska-Domańska! JM