Pani Mirosława, patrząc i słuchając osób, które utyskiwały na opiekę nad starszą, schorowaną osobą, myślała: • „Człowieku, czemu narzekasz? Przecież musisz tylko nakarmić, przypilnować i położyć spać”. • Myślała, dopóki jej to nie spotkało i sama nie stała się opiekunem własnej siostry. Bo to wcale nie jest takie proste, jak się wydaje. Okazuje się bowiem, że najważniejszym czynnikiem u każdego – czy to opiekuna, czy chorego – jest psychika. Wszystko wydaje się łatwe, wręcz banalne, gdy człowiek staje się obserwatorem, jednak choroby otępienne, czy starcze, związane z upływem czasu, mają bardzo trudny przebieg. Doświadczają każdego i każdego „wystawiają na próbę„ - czy da radę? Jak długo? Kiedy się podda, bo przecież prędzej, czy później każdy polegnie na tym „chorym polu bitwy”. • Wygra silniejszy – Alzheimer. Taka jest prawda. • Historie trzech zaledwie rodzin, jakie przedstawił Przemek, autor, to jedynie zarys tego, co się przeżywa w czterech ścianach domu, gdy próg przekracza Alzheimer. A zmienia się wszystko i wszyscy. Ktoś choruje, ktoś staje się współchorującym, a ktoś – mamiąc własną psychikę, długo walczy nie dopuszczając do siebie prawdy. Jednak przed tym nie ma ucieczki – Alzheimer to rodzinna tragedia. • I pojawia się we mnie pytanie – czy w tej chorobie można czuć się szczęśliwym? Czy tak zwyczajnie można cieszyć się z tego, co się ma, gdzie się jest i z kim? Większość osób chorych na „alzhojmera” (jak mówi Pani Irena) sprawia wrażenie pogodnych, niemalże pogodzonych z losem. Wprawdzie uśmiechają się twarzą pooraną zmarszczkami, ale ich oczy są dziecięco beztroskie. Chorzy stają się dorosłymi (acz pomysłowymi) dziećmi. • Dramat kontra komedia? - zapytasz. • Dlaczego życie jest tak okrutne? • Otóż nie. Przemek Pawelec stawia stopę blokującą zamykające się tuż przed nosem drzwi i udowadnia, że życie nawet z chorobą u boku może być szczęśliwe dla wszystkich. „Miłość, jaką się budowało przez lata nie ulega osłabieniu”. To ciało choruje, a uczucia częstokroć jeszcze bardziej się wzmacniają. Szczęście to praca przez lata, której nie kończy Alzheimer. Wspólne życie, czy życie samo w sobie jest trudne, ale piękne. • Psychika – to dopiero niewiadoma. Wszystko zależy od niej, a leczy się ją w każdej chorobie, nawet najlżejszej. Przy postępującym otępieniu, to ona, na równi z chorobą musi być poddana obserwacji. Dlatego warto w sobie dzień po dniu budować siłę i miłość i szukać dobra i piękna wokoło. Tak zwyczajnie. Póki człowiek... wie co robi, wie, gdzie jest i jaki jest dzień kalendarzu. Dopóki człowiek pamięta smak ulubionej kawy, czy ciasta z orzechami. • Czytaj te rozmowy z przerwami, rozłóż sobie te historie na poszczególne dni. One tego wymagają, im się to wprost należy z racji szacunku. Tylko wtedy uchyli się w nas furtka do innego, nieznane nam myślenia. Wyczytane słowa osadzają się w duszy. Myślisz o człowieku, jak o robocie, w którym wystarczy by jeden element się zepsuł i robot staje się niczym. Jeden organ. W tych ludziach korozja umiejscowiła się w mózgu. Stępiła postrzeganie, bystrość, czy racjonalność. Zatrzymała w pędzie życia. Choroba sama wybiera sobie ofiarę, jak i tych, którzy się nią opiekują. Losowanie? Na kogo wypadnie, na tego bęc?... Nie. Ona też ma sens i jest po coś, bo w świecie nic nie dzieje się bez powodu. • Pomyślałam, że to zapomnienie i uwstecznienie dorosłych uchroniły ich być może od innych nieszczęść i tragedii? Może stały się ratunkiem dla czegoś, czego nie wiem, a co mogło się wydarzyć? Może rzeczywistość byłaby gorsza aniżeli choroba? Podobnie rzecz ma się z opiekunami – może i oni od czegoś uciekli? Może tak miało być? • Ale... • „Oddanie w czasach nienawiści” to też hymn o samotności. Rozmowy z chorymi i ich opiekunami skrywają za kurtyną odizolowanie i wyobcowanie. Wypada się z normalnego życia i zatapia się w innej przestrzeni i innym wymiarze. Świat chorego na Alzheimera nagle się kurczy, staje się wręcz klaustrofobiczny. W tym jego małym świecie żyje też opiekun. Duszą się sobą, pilnują i czasem chcą z niego uciec, choć ucieczki nie ma. Choroba się zacieśnia, powoli, powoli... Człowiek traci rozum, wycofuje się z gry, staje się dzieckiem. Zostaje zmuszony do zajęcia „miejsca na ławce rezerwowych”, którzy raczej nie wrócą już do zdrowia. • Najbliżsi, bo to na nich w pierwszej kolejności spada troska o chorych, też szukają pomocy. Wpadają w depresje, szukają ucieczki. Chcą to wszystko zostawić i schować się. Nie słyszeć, nie widzieć, nie musieć... • Ale Przemek Pawelec w tych spisanych słowach uwypukla życie, pokazuje jego bezcenną wartość. Życie trzeba łapać, korzystać z każdej minuty i cieszyć się tym, co się ma i kim się jest. Bo dziś jest, a jutro? • Oby to życie każdemu smakowało. Oby to życie było codzienną ucztą... • Ale tylko z jednym nie zgodzę się z Przemkiem, autorem. Nie mamy czasów nienawiści. Mamy czas akceptacji, pokory i - jakby nie patrzeć - małej, ale obecnej dobroci. Nie nosimy w sobie ani zła, ani nienawiści, ani tym bardziej pogardy do innych. Wprost przeciwnie - wyciągamy do siebie dłonie i ratujemy tych, co tkwią w mroku własnego postrzegania. Wyciągamy chorych na światło dzienne. Tak odbieram te spisane rozmowy, jak i ludzi, których obserwuję. • Tyle przemyśleń we mnie siedzi. Tyle myśli... • Trzy rozmowy, trzy historie, a treść tak głęboka, tak prawdziwa. • Poruszająca książka.

Czym chata bogata, tym rada... • Tfu, co ja plotę. Czym księgarnia bogata, tym rada, czyli Hyunam-dong wita w swym literackim świecie. Proszę sobie zamówić świeżo parzoną kawę, wyszukać sobie książkę, może dwie, poczytać karteluszki, które w nich tkwią, a które umieściła tam właścicielka Yeong-ju i zastanowić się. Tak. Podczas picia kawy warto pomyśleć i o treści powieści, którą się trzyma w ręku i o sobie i o tym, co się teraz wokół naszej głowy dzieje. • Albo ten czas przy kawie spędzić bez myślenia. Ten czas przecież może być po prostu fragmentem dnia wyciętym z pędu, gonitwy i wszędzie panującego rwetesu. Może być wyciszeniem ciała i umysłu. Można siedzieć tej uroczej księgarence i oddychać. Tak zwyczajnie. Można popatrzeć na innych, można otulić się aromatem mielonej na miejscu kawy serwowanej przez ambitnego, młodego baristę, Można się z kimś poznać, nawet zaprzyjaźnić... • Tu można wiele. • Po to jest chyba i to miejsce. Założyła ją Yeong-ju, która znalazła się w krytycznym dla samej siebie punkcie. Wypalona emocjonalnie, samotna, zrozpaczona kobieta , postanowiła zrealizować własne marzenie i otworzyła Hyunam-dong. Księgarnia jednak jest i kawiarnią i księgarnią i czymś na pozór azylu. Azylu dla potrzebujących jej dusz i ludzi. Jest i ratunkiem dla samej Yeong-ju, bo dzięki niej stała się samodzielna, odpowiedzialna i robiła wreszcie to, co lubiła i co sprawiało jej radość. Praca ją pochłaniała. Opisywała tytuły, czytała, wrzucała informacje na portale społecznościowe, organizowała spotkania autorskie, potem nawet dyskusje klubu książkowego. Ludzie spotykali się i rozmawiali o książkach, ich treści w odniesieniu do siebie, a co najważniejsze - wyrażali własne opinie, ale i słuchali siebie wzajemnie. Każdy szanował drugiego. • Tu spotykają się nieznane osoby, które częstokroć, po jakimś czasie, okazywały się być sobie potrzebne. Wspierały się, rozmawiały ze sobą, próbowały sobie doradzać najlepsze wyjścia z trudnych i pogmatwanych sytuacji. Każdy, jak się okazuje, potrzebuje zachęty do postawienia następnego kroku. Każdemu jakoś brak odwagi i woli i zdecydowania. W księgarni jest tylko jedna pani, która wie, czego chce, i która sama sobą nie epatuje. To dziergająca myjki kobieta, która podczas dziergania medytuje. Wycisza się, nabiera wyciszenia i pokory wobec tego, co się dzieje. Staje się kimś, z kogo warto czerpać dobro. I nie trzeba rozmawiać, wystarczy się jej przyglądać i człowiek już odczuwa ... zmianę. • Ta powieść sama w sobie jest książką, która uzdrawia emocjonalnie. Jest połączeniem poradnika terapeutycznego, beletrystyki i mapy - mapy siebie, na której ścieżki sami od nowa malujemy. Punktem oznaczamy siebie, skąd zaczynamy, a potem już... • Ksiązki dają ukojenie. O to tu generalnie chodzi. Lektura poszerza horyzonty, porusza wyobraźnię i sprawia, że człowiek odkrywa w sobie zdolność do marzeń. • Czytanie tej powieści takie właśnie jest - to konglomerat piękna i spokoju. Mieszanka kofeiny, wyciszenia i radość z tego, co się ma i kim się jest.

Czas zwalnia, jakby niewidzialna, wręcz kwiatowa ręka przetrzymywała wskazówki zegara. Zmienia się atmosfera, zapachy i odczucia. Nagle, przytłoczona codziennym ciężarem, który ujawnia się wieczorem, czujesz, że coś się z tobą dzieje. Nie boisz się, nie jesteś pobudzona. Coś cię wycisza, koi nerwy i pozwala odpocząć. Ktoś przykłada do twojego rozpalonego czoła delikatne ręce i czujesz w sobie jasność, która leczy. Słyszysz kobiecy głos dochodzący z głębin studni, o której nikt nie pamięta. • Wdech dla złapania jasności umysłu, wydech. • Wdech, wszystko trafia na swoje miejsce, wydech. • Wpuszczasz w siebie, w czytelnicze zmysły słowa i czekasz aż rozrosną się w całym twoim wnętrzu. Czekasz, aż ich magia cię posiądzie i zawładnie tobą, bo wiesz, że to nieuchronne. Stajesz się Florentyną od kwiatów, stajesz się kimś, kto żyje na granicy światów. Stajesz się eterycznym wręcz elfem, który przybrał postać kobiety. Twoje nieodgadnione zmysły wyłapują milczące strony ludzkiej natury, dlatego dla prostych umysłów jesteś niezrozumiała. Łączysz dobro ze złem, to, co widzialne z niewidzialnym i mieszasz to w sobie nie rozumiejąc do końca sensu i znaczenia. Zbierasz zioła, znasz właściwe słowa modlitw, których nigdy nie słyszałaś, twoja mądrość wykracza poza ziemskie pojmowanie. Twoja wiedza wyprzedza twój wiek i umysł. Jesteś kimś „innym”, jesteś „ponad-to”. Przy tobie ludzie stają się spokojniejsi, ukojeni w bólu, ale i podejrzliwi, bo jesteś tylko dzieckiem, więc skąd w tobie taka siła? Skąd magia i dojrzałość? Skąd ta uroda twoja i szczere oczy...? Czy nie jesteś aby aniołem? - pytają. • Na wszystko znajdujesz odpowiedź, lecz nie potrafisz odpowiedzieć sama sobie na pytanie – po co żyjesz? Bo przecież każdy po coś jest? Każdy ma coś zrobić, ale ty...? Ty po co? I po co tu?... • Każda wieś ma swoje tajemnice, bo są sprawy, które nie powinny dotyczyć nikogo z zewnątrz. Są sprawy, o których szybko się zapomina, tak, jak zapomina się o wszystkim z upływem czasu. Jakby ten czas pochłaniał historie ludzi i zwierząt. Ziemia rusza się, a jej taniec tworzy dzień i noc, stwarza pory roku i uzmysławia mijanie czasu. Uzmysławia, że koło trwania kręci się miarowo, dla każdego bez wyjątku. • A ten zegar... Tik, tak – wskazówki prą do przodu minuta po minucie. • Tik, tak – kolejna godzina minęła... I kolejna noc... • Tik, tak... • Jednak gwiazdy, które zniknęły lata temu, zawsze wracają i pojawiają się znów w tym samym miejscu. Tak czas zatacza krąg, dopełnia się. Bo nic nigdy nie znika naprawdę, bo nic nie może się skończyć w nieskończonym wszechświecie. Nawet czas, który upłynął nie jest czasem, który się skończył. I rodzi się w tobie pytanie – czy ten nasz świat, ten, w jakim żyjemy, jest światem prawdziwym? Czy to aby nie iluzja, odbicie światła, promienie jasności? Czy to aby nie jest tak, że co kilka lat ten świat umiera zasysając wszystko wokół siebie, tworząc tym samym nowe przestrzenie i życia w nich? Coś umiera, by coś się mogło narodzić. Śmierć zabiera, by coś inne dostało życie. Odwieczne prawo ciągłości. Symbioza natury i mistyki i ich przenikanie, splatanie, ich bajkowość i realność jednocześnie. • Florentyna często popada w głęboką zadumę, a wraz z upływem czasu coraz bardziej. Pytania – te pojawiały się i w dzień i w nocy. Były jak towarzysze doczesności „Kiedy się to wszystko stało?” - pytała siebie i pustkę wokół. „Gdzie jest ten czas, który minął odkąd pierwszy raz usłyszałam studzienny, kobiecy śpiew? Czy świat starzeje się inaczej, czy tak samo, jak człowiek?” Bo może nam wszystkim to się tylko śni? Ktoś nas zaraz obudzi i wszystko pryśnie, jak bańka mydlana. Otworzysz oczy i ujrzysz las i niebieskie kwiaty pod stopami. Będzie i rumianek rosnący kolo dębu i płot przy domu i droga, przy której stoi kapliczka i święty bez głowy. A potem wszystko traci kontury, rozdmuchuje się, jak pył na wietrze. Dusza ulatuje do nieba, a serce drży, jak stare ręce, w których zamieszkała choroba. Siwe włosy tańczą z wiatrem, a zapach zieleni wypełnia ciało. • Zamykasz oczy. • „Czy myślisz, że gdzieś tam jest taki świat, jak nasz?” pytasz Boga, który milczy i tylko patrzy. • Otula cię czytelniczy spokój, jakaś pokora i wdzięczność. Wszystko, co dobre osiada w tobie i nie ciąży. • Łapiesz autorkę za wyciągniętą ku tobie dłoń, wstajesz i idziesz z nią. To książkowy spacer. Lecz obok kroczy ktoś jeszcze. To Florentyna. Teraz już siwa, przygarbiona, o płowych, lecz nadal pełnych tajemnic oczach. Idziecie razem, a ty słuchasz ich słów. Przechodzicie koło niszczejącej cembrowiny studni, która cię tu przywitała, idziecie pod gałęziami obrosłymi owocami. Czujesz, jak wlewają się w ciebie losy tych, którzy już odeszli i których śmierć zabrała. To, co mistyczne roztacza wokół swe piękno. Wszystko chłoniesz, napełniasz się tym. A czując niedosyt łapiesz kolejną część powieści, by móc iść dalej. By móc stawiać stopy w miejscach, w których chadzała Florentyna. Potem następni z jej krwi... • Magia, kolory i czas. • Zatracasz się na długo. • Wspaniała powieść. Powieść z gatunku tych, z którymi się jednoczysz i personalizujesz. Powieść, którą tulisz do serca. • agaKUSIczyta

Pokuszona serią o ludziach z dawnych czasów - jak choćby CHŁOPKI itp. sięgnęłam po ZIEMIANKI. I co? oj i marniutko, bardzo marniutko - nie ze mną a z tą ksiązką. Dlaczego? Czytasz ją jak podręcznik - "suchy tekst", bez lekkości, bez fantazji, bez wstawek, które ci choćby na chwilę wybiją z tej stagnacji i jednoliniowości. Nie ma tu wyczucia kobiecości - ani w pisaniu o ziemiankach, ani w piórze autorki. A treść? Czytasz i dochodzisz do muru - kobiety zawsze były potrzebne mężczyznom. bo on był panem, miał gospodarstwo, miał nazwisko, on był szlachcic, on miał ciebie, a ty miałaś być na każde jego zachcianki - brał cię na wyjazdy - nawet gdy nie chciałaś. Ograniczał, wymagał i żądał. I basta... • szczerze - nie polecam. czytaj - z ciekawości, ale żeby z pasją - to nie to...

jestem zachwycona - i brak mi słów, by wrazić to, co czuję w sobie... • w takich książkach tonę...