Wypożyczyłam 'Najpiękniejsze opowiadania i legendy o św. Jadwidze' razem z jej drugą częścią 'Królowa Jadwiga: marzenia i rozterki' w zamiarze zapoznania dziecka z tą wyjątkową postacią, ale spotkało mnie srogie rozczarowanie. Po pierwsze tytuł jest bardzo mylący, a to z takiego powodu, iż w książce absolutnie brak jakichkolwiek legend o św. Jadwidze Andegaweńskiej, a co dopiero tych najp­iękn­iejs­zych­. Chyba lepiej pasowałby tutaj tytuł z części drugiej. Opowiadania to krótkie rozdzialiki od urodzenia do koronacji królowej w Polsce, napisane w niezwykle ogólny i oględny sposób, a co jest najbardziej drażniące, raz w czasie teraźniejszym raz w przeszłym, co niewątpliwie psuje odbiór i tak już słabo zarysowanej historii. Autorka ugładza i upraszcza poszczególne wątki, moim zdaniem, całkowicie niepotrzebnie, jeszcze raz podkreślając ogóły, pomijając szczegóły, przez co w oczy rzucają się błędy merytoryczne i stylistyczne, a nawet powtórzenia, nad czym najbardziej ubolewam. Na koniec tej lektury nasuwa się więcej pytań niż przed jej rozpoczęciem, a zbyt mało dostajemy odpowiedzi. Jedyne, powiedzmy, lepsze momenty książki to rzadkie dialogi, w tym pomiędzy kilkuletnimi Jadwigą i Wilhelmem. Ilustracje Haliny Nowakowskiej są dobre, chociaż można odnieść wrażenie, że i tekst i rysunki to jakby wersja robocza książki, która dopiero ma powstać. Nie do końca również rozumiem do kogo skierowania jest ta pozycja. Wydaje się, że do dzieci, ale w poszczególnych rozdziałach historia jest tak raz po raz spojlerowana, że dla dzieci nie ma żadnego elementu zaskoczenia, a pisanie autorki nie jest na tyle mocne, by w napięciu utrzymać uwagę dorosłych, którzy to historię znają bardzo dobrze.

Trzecia część cyklu 'Zdarzyło się w Polsce' - 'Husarskie skrzydła' choć bardzo dobra, zostaje lekko w tyle za genialnymi 'Piastowskimi orłami' i 'Od morza do morza', co wcale jednak nie jest aż tak wielką wadą - ciężko wszakże dorównać świetnemu pisarstwu dwóch pierwszych części cyklu, choć daje się odczuć brak opowiadań w formie dyskursów i zabaw słowem, tak świetnie wcześniej przytoczonych, jak choćby w rozdziałach o Koperniku czy Reju. Być może niewielka stagnacja tej części ma związek z czasami, które opisuje - przy­gnęb­iają­cymi­ i kierujących się w stronę nieuchronnego upadku. Mimo to, na powierzchnię wyłaniają się prawdziwe perełki wśród opowiadań, takie jak traktujące o wielkiej sile przyjaźni, prawdy i determinacji 'Szlachecki honor', podnoszące na duchu 'Prezent na Boże Narodzenie', wręcz przezabawna 'Kawa po wiedeńsku' czy przygnębiające, ale dające jednocześnie wielką nadzieję na przyszłość 'Szewska pasja'.

Książka przedstawia przede wszystkim wszystkie fakty poprzedzające bitwę pod Warną, szeroko opisując kontekst polski, węgierski i turecki. I choć nie mam nic przeciwko długim i obszernym wstępom, które zazwyczaj są bardzo pomocne w zrozumieniu szerszej perspektywy problemu, tak wkroczenie w temat kluczowej bitwy na 173 stronie książki (z wszystkich łącznie 197 stron), wydaje mi się nieco rozmywające się z tytułem książki i paradoksalnie na temat samej bitwy i jej dług­oter­mino­wych­ konsekwencji czytelnik dowiaduje się niewiele, mimo rozbudowanej bibliografii. Zdecydowanie lepiej w tym temacie poradził sobie Wincenty Swoboda w swojej interpretacji bitwy warneńskiej, trafniej dobierając źródła, a także swoje wnioski i konkluzje. Ta pozycja jednak stanowi świetną przedmowę do całości i kulminacji bitwy, ale na tym niestety kończy.

Fantastyczne historie, które można potraktować jako wstęp do historii Polski dla dzieci, ale nie tylko. Poszczególne opowieści nie uciekają od trudnych tematów, krwawych bitew, zdrady, śmierci czy ogólnie brudnej polityki, ale trójka autorów świetnie poradziła sobie z przedstawieniem tych aspektów, głównie za pomocą postaci dzieci i nastolatków wprowadzających do głównych opowieści - niby fikcyjnych, ale tak naprawdę przedstawicieli wielu bezimiennych wtedy zajęć i pozycji. Z pewnością największe wrażenie robią opowiadania 'Krwawa łaźnia', 'Powrót do domu', 'Królobójcy' czy 'Królewska sprawiedliwość', jednak tak naprawdę nie ma w książce słabszych wątków i każdy czyta się z zaciekawieniem i przyjemnością.

Bardzo, ale to bardzo szczegółowe i drobiazgowe podejście do tematu z imponującą wręcz ilością map, rycin, portretów, obrazów, drzeworytów, podobizn, planów twierdz, widoków by lepiej wyjaśnić i zgłębić bitwę pod Warną, która nie jest tak oczywista jak się może wydawać. Przed rozpoczęciem lektury można odnieść wrażenie, że będzie to pozycja typowo 'sucha merytorycznie', mnóstwo faktów i źródeł, nic więcej, ale tak nie jest. Po długim (lecz niezbędnym) wstępie mającym początek już sto i więcej lat przed tytułową bitwą warneńską, gdzie autor opisuje historię i kulturę Turków, a także sporo po tym wydarzeniu, co daje lepszą perspektywę całości, autor pozwala sobie na własne konkluzje i wnioski, pytania i wątpliwości, próbuje, szuka, dziwi się. Ten czysto ludzki aspekt historyka poszukującego prawdy, wbrew pozorom nie jest w dzisiejszych czasach tak oczywisty i często spotykany, dzięki czemu pozycja ta jest tak cenna i wartościowa.