Irena Solska (1877–1958) – genialna aktorka, reżyserka, dyrektorka teatrów, w młodości przejawiała też talent malarski. Naprawdę nazywała się Karolina Flora Solska z domu Poświk, występowała pod pseudonimem Pomian. Żona wybitnego aktora i reżysera Ludwika Solskiego, autorka Pamiętnika i Listów Ireny Solskiej. Rysunku i malarstwa uczyła się pod kierunkiem matki, malarki Bronisławy Poświkowej, pobierała edukację na pensji Henryki Czarnockiej, a gry aktorskiej uczyła się u aktora Bolesława Leszczyńskiego. Debiutowała w Łodzi pod pseudonimem Irena Górska w sztuce Hrabia René (1896). Na początku kariery trafiła do krakowskiego teatru Tadeusza Pawlikowskiego. Pracowała także we Lwowie, Łodzi, Warszawie, Zagrzebiu, Wilnie, Poznaniu, Legnicy. Była muzą Witkacego, którą wielokrotnie portretował, a znajomość z nią opisał w młodzieńczej powieści 622 upadki Bunga, czyli demoniczna kobieta. Utrwalił ją na portretach S. Wyspiański, W. Gerson, Z. Pronaszko, L. Wyczółkowski, • W. Kossak i inni. Dla Jarosława Iwaszkiewicza była symbolem Młodej Polski, a Tadeusz Boy-Żeleński nazwał ją egerią symbolizmu, modernizmu, dekadentyzmu. Leopold Staff twierdził, że jest jedną z tych, które uczą czcić kobietę, a zakochany Jerzy Żuławski pisał dla niej sztuki. • Podczas okupacji uratowała życie wielu Żydom. „Zagrała” wtedy w „Żegocie” swoją najcięższą i najbardziej niebezpieczną rolę – opiekunki Żydów. Pamiętnik to nie tylko opis fascynującego życia niezwykłej aktorki, ale także osobistych problemów. Solska w wielu sprawach zachowuje dużą dyskrecję. Warto „odkurzyć” wspomnienia o jednej z najw­ybit­niej­szyc­h aktorek w dziejach naszej sceny. Posiadała wszystko – urodę, charyzmę, talent aktorski, wyczucie symbolu, głos, którym władała w sposób mistrzowski. Ciężka choroba zmusiła artystkę do opuszczenia sceny. • Joanna Muniak • Biblioteka Kraków