"Podziemie pamięci" to orwellowska wizja świata według Yoko Ogawy. Akcja tej krótkiej powieści rozgrywa się na pewnej bezimiennej wyspie. Jej główną bohaterką jest młoda pisarka. Mieszka samotnie, bo jej rodzicie zmarli. Życie na wyspie nie jest łatwe. Codziennie coś lub ktoś z niej znika - na zawsze. Dotyczy to zarówno najzwyklejszych przedmiotów, jak i istot żywych, a nawet części ciała. Jak dotąd z ich świata zostały "wymazane" kapelusze, wstążki, dzwonki, fotografie, róże, a nawet ptaki. Co jednak się z ludźmi stanie, gdy w pewnym momencie znikną ze świata słowa? Słowa są niezwykle istotne dla głównej bohaterki. Za pomocą czego, będzie konstruować swoje fabuły, jak nie będzie miała ku temu odpowiedniego narzędzia? Przyjdzie jej żyć w ogromnej konspiracji i strachu. Ona jednak nie ma zamiaru poddać się jakiejkolwiek presji instytucji rządzącej wyspą, ani być całkowicie jej uległą. Niepokorna, chcąc jak najdłużej trwać w pewnej przyjętej "normalności" decyduje się nawet w podziemiach swego domostwa ukryć przyjaciela, bo temu potrzebna jest w pewnym momencie ochrona. I tak obydwoje w ukryciu zmagają się z samotnością i bezsensem swego losu, podejmując codziennie "małe bitwy" o zachowanie minimum człowieczeństwa. • Publikacja Ogawy to bardzo surrealistyczna wizja świata, w którym prym wiedzie absolutna dyktatura. Świata, w którym się nie dyskutuje o racjach. Książa ta, podobnie jak powieści, które wyszły spod pióra głównej jej bohaterki traktuje o utracie. Utrata jest nieodzownym elementem życia każdego z nas. Doświadczamy tego każdego dnia. Raz w sposób bardziej dotkliwy i zauważalny, innym zaś razem nieco mniej. Pozostawionej wówczas pustki nie da się niczym wypełnić, trzeba się z nią z czasem zwyczajnie pogodzić, bo takie jest życie. Ogawa pokazuje nam, że nie jesteśmy panami swego życia i tak jak wszystko zostało nam dane, tak samo szybko i brutalnie może nam zostać odebrane. W jednej bardzo krótkiej chwili. I dopiero po utracie czegoś, zauważamy zasadność istnienia danej rzeczy. Bez niektórych z nich rzeczywiście trudno jest funkcjonować. "Podziemie pamięci" to bardzo wymowna literatura, która daje bardzo wiele do myślenia. Polecam, rzecz godna uwagi